De KIEVIT en het KIEVITSEI.

Machteld Kaesemans

Kievit, Foto Johan Buckens.

Wie in de laatste mooie, zonnige lentedagen ging wandelen of vogelkijken op het platteland of in de polders kon er niet omheen “Overal zag men baltsende Kieviten en was de lucht vervuld van zijn Tjoewiet, de kreet van de kievit die zijn eigen naam roept”.

Baltsende Kievit, Foto Marc Keuppens.

De Kievit -Vanellus vanellus – is een bekende weidevogel in Europa  uit de plevierenfamilie, dus ook steltloper.  Het is een forse vogel van ongeveer 28-31 cm met een spanwijdte van 67 tot 76 cm, gewicht tussen de 150 en 300 gram. Net als de Scholekster is hij zwart-wit getekend, maar van dichtbij is dit niet zo. Het wit klopt wel maar de donkere delen bevatten prachtige paarse en groene tinten in metaalglans. De spectaculaire buitelende capriolen, het elegante pak en de kuif als een lange veer op de hoed van een Musketier verschaffen de Kievit een schitterend, gracieus voorkomen.

Het zijn uitstekende vliegers, waarbij de mannetjes tijdens de balts ware stunts uithalen  om op die manier vaak meerdere vrouwtjes voor zich te winnen.

Oorspronkelijk broedden kieviten op grassteppen in gematigd Europa en Azië, maar door de gewijzigde landbouw broeden ze nu op akkers en weilanden. Het is een vogel die zich snel aan de veranderende omgeving wist aan te passen.

De status van de Kievit is op dit ogenblik nog niet bedreigd, toch is er sinds 1980 een afname van een paar percent per jaar.

Kievitsjong, Foto Geert Vanhulle.

Het broedseizoen loopt van half maart tot in juli. Het nest wordt gemaakt in een ondiep kuiltje op een plek met niet te veel gras. Beide vogels broeden, het vrouwtje het meest. Bij gevaar doet de kievit alsof hij een gebroken vleugel heeft en probeert zo een naderende wezel, vos of hermelijn weg te lokken van bij het nest. Een legsel bestaat meestal uit vier eieren en het broeden duurt 26 tot 28 dagen. De eieren hebben een prima schutkleur.

Over dat KIEVITSEI gaat het nu juist!

Het is een Friese traditie om het eerste kievitsei aan te bieden aan de Commissaris van de koningin. Vroeger werd het aan de koningin aangeboden. Het eerste  kievitsei staat symbool voor het begin van het voorjaar.

Het is in de Europese Unie verboden kievitseieren te rapen . Friesland heeft echter een uitzonderingspositie op cultuurhistorische gronden. Na verschillende rechtszaken  en procedures werd in mei 2007 beslist, dat er maximum “6934”??? kievitseieren mogen geraapt worden , met een maximum van 15 eieren per persoon. Elke vondst dient te worden gemeld per sms aan Natuurnetwerk in Vaassen. Een server van dit netwerk stuurt een sms terug om aan te geven of de vinder het ei nog mag rapen !!!!

Voorstanders van deze traditie vinden dat het rapen van kievitseieren niet schadelijk is voor de populatie omdat de kievit in staat is een tweede legsel te produceren. Bovendien zorgen de rapers voor zogenaamde NAZORG. Het nest wordt gemarkeerd zodat boeren het kunnen ontzien bij het maaien. Tegenstanders vinden echter dat veel van die tweede legsels toch verloren gaan door het steeds vroeger maaien.

In 2011 werd het eerste ei  in Friesland gevonden op 16 maart  door Geert Kleinhuis.

Kieviten zijn zowel standvogels als trekvogels. Bij strenge vorst in de noordelijke delen van hun verspreidingsgebied verplaatsen ze zich met de vorstgrens over Europa, om voldoende voedsel te kunnen vinden.

In deze familie vinden we nog De Sporenkievit en De Indische Kievit, niet terug te vinden bij ons.

De Steppekievit en Witstaartkievit zijn zeer uitzonderlijke dwaalgasten.

In de literatuur is er ook sprake van de Javaanse Kievit, maar deze lijkt uitgestorven. Hij werd de laatste maal op Java gezien in 1939. (zie tekening)

Machteld Kaesemans 31-03-2011.