Resultaten slaapplaatstellingen Koe-, Kleine- en Grote Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen op  16 -17 november 2019

Frank De Scheemaeker

Inleiding

In het weekend van 16 en 17 november 2019 telden we net als in 2016, 2017 en 2018 , op  vraag van het INBO (Instituut voor Natuur – en Bos Onderzoek)  te Brussel,   opnieuw de slaapplaatsen van de ‘witte ‘ reigers in onze regio.  Dit zou opnieuw simultaan over gans Vlaanderen gebeuren.

Resultaten

In het totaal noteerden we  15 verschillende slaapplaatsen , 9 in de polder en  5  in de zandstreek. Er kwamen in totaal  46 Kleine Zilverreigers en 88 Grote  Zilverreigers  slapen. Dit zijn, vooral bij de Grote Zilverreiger, opvallend hoge aantallen.

Er werden dagelijks 3 Koereigers gemeld in Uitkerke, maar de slaapplaats van deze vogels is voorlopig niet gekend.

Bespreking per gebied

ZEEBRUGGE:  SMIENTENWEIDEN ( 20  Kleine Zilverreigers)

Een traditionele slaapplaats van de Kleine Zilverreiger is het privé bosje in de Zeebrugse Smientenweiden. Daar telde Frank De Scheemaeker op 15/11 ’s avonds 20 Kleine Zilverreigers. Het gaat hier om de vogels die overdag in Lissewege, de Achter- en Voorhaven van Zeebrugge, het strand van Zeebrugge en wellicht ook de Uitkerkse Polder verblijven.

KNOKKE: ZWIN – RETRANCHEMENT – NIEUWE VREDE (17  Kleine – en 16 Grote Zilverreigers)

Dit jaar vormden we slechts één ploeg voor de Kleine Zilverreigers en wel aan de Witte Koksmuts (Internationale Dijk – grens België –Nederland te Knokke) op zaterdag 16.11. Frank De Scheemaeker,  Kurt Vandamme en Karin Mels zagen tussen 16u30 en 17u30 17 vogels vanuit het Zwin richting slaapplaats Retranchement vliegen . Wat we een normaal aantal mogen noemen . Daarna reden Karin en Frank naar de Nieuwe Vrede waar een recordaantal van 16 Grote Zilverreigers op de slaapplaats aanwezig was.

DAMME:  Verbrand Fort  (8 Grote Zilverreigers)

De slaapplaats  verlegde zich van de tuin vol vijvers en struwelen van een privé  villa dicht bij de Vriezeganzenstraat  naar de vijver bij het Verbrand Fort nabij de Rombautsvervedijk. Deze locatie  werd op maandag 17.11 door Robrecht Pillen geteld en er waren  8  aanvliegende Grote Zilverreigers.

BRUGGE: BLAUWE TOREN ( 7 Grote Zilverreigers)

Ook hier noteerde Wim Jans een recordaantal van 7 Grote Zilverreigers en geen enkele   Kleine Zilverreiger.

DUDZELE: RONSELAREBOSJES  (2 Grote Zilverreiger)

Dit  najaar opnieuw regelmatig Grote Zilverreigers op post in de Ronselareweiden en die gaan vaak slapen in het bosje voorbij no 105. In het weekend van de telling op zaterdag 16.11 twee vogels die om 07u56 de slaapplaats uitvliegen. Het bewijs dat ze niet allen naar grote gemeenschappelijke slaapplaatsen trekken, maar uitzonderlijk ook dicht bij hun foerageergebied blijven slapen.

KLEMSKERKE – SCHAPEBOER STRUWEEL-MOERASJE (20 Grote Zilverreigers)

Al een tijdje de slaapplaats voor de vogels uit Klemskerke-Vlissegem-De Haan. Begin november zelfs 29 Grote Zilverreigers op deze slaapplaats. Tijdens het telweekend telde Wim Pauwels er 20 vogels op 15.11. Knap.

MEETKERKE: LAGE MOERE ( 23 Grote Zilverreiger)

De vogels komen slapen in een privé jachtput net ten noorden van de Betonfabriek langs het kanaal Brugge-Oostende en zijn best te tellen langs de zandweg die vertrekt aan de Put van Meetkerke. Op zondagavond 17.11 kwamen daar een recordaantal van 23 Grote Zilverreigers  toe (Frank De Scheemaeker en Ben Algoet) . Dit is de grootste gemeenschappelijke slaapplaats in de regio! De vogels kwamen allen toe uit westelijke richting, lees de polders van Houtave, Klemskerke en Vlissegem – waar ook de meeste vogels overdag verblijven.

HOEKE: KLEIPUTTEN SINT-DONAAS (1 Grote Zilverreiger) EN STEENBAKKERIJ (6 GROTE ZILVERREIGERS)

Emmanuel Crul merkte tijdens zijn Aalscholvertelling  op 16 11 1 Grote Zilverreiger op.  Geizen het groter aantal vogels in de directe omgeving werd op 23.11 door Frank De Scheemaeker een extra telling georganiseerd, wat tot extra 6 vogels leidde die kwamen slapen in de Steenbakkerij van Hoeke.

ZEDELGEM: VLOETHEMVELD:  (2  Grote Zilverreigers)

Luc De Cat meldt de ganse periode 2 Grote Zilverreigers aldaar op deze stilaan traditionele slaapplaats.

OOSTKAMP: WARANDE PUTTEN ( 1 Grote Zilverreiger)

Tijdens het telweekend vermeldt Willy Dias op waarnemingen.be één Grote Zilverreiger op de slaapplaats.

SIJSELE – OEDELEM – SINT-KRUIS: RYCKEVELDE – TWAALFHOEK – GOLF – ZANDBERGHOEVE

( 2 Grote – en 3 Kleine Zilverreiger)

Hoe meer de winter vordert , hoe meer de Kleine Zilverreigers het binnenland intrekken , gezien zijn typisch kustvoedsel: de garnaal in die periode de zee intrekt en hij op andere voedsel overschakelt. Maar dit winterhalfjaar nog geen winterse toestanden en ook weinig tot geen vogels in de zandstreek rond Sint-Kruis, Assebroek, Sijsele, Oedelem en Oostkamp.

Tijdens het telweekend werd geen telling uitgevoerd aan het gekende kleine Sparrenbosje

ten Zuiden van Ryckevelde . Maar Eric Hermy vermeldt 3 vogels in de directe omgeving op 21.11. Deze vogels werden weerhouden als telresultaat.

Telkens één Grote Zilverreiger kwam slapen aan de Golf te Sijsele en aan de Zandberghoevevijver te Oedelem op 16.11, tellers Stefaan Anseeuw en Marc De Ceuninck.

EERNEGEM – STATIONSPUT: (5 Kleine Zilverreigers)

Ronny De Smedt, Sammy Dewanckele e.v.a. melden de ganse week 3 tot 5 Kleine Zilverreigers rond deze Stationsput, waar ze wellicht ook slapen.

ZERKEGEM – KATTEVELD (1 Kleine Zilverreiger)

Voor deze traditionele slaapplaats in de jaren 2000 vonden we geen teller dit jaar. Maar Eric Hermy nam een vogel waar, ’s ochtends vroeg, op 22/11 aan de voet van deze slaapplaats. Logisch dat we deze vogel bij de telresultaten opnemen.

Bespreking resultaten

 Grote Zilverreiger

De 88  Grote Zilverreigers bevestigen de resultaten van overdag! De aantallen Grote Zilverreigers zijn exponentieel toegenomen in de regio. Ook het aantal Blauwe Reigers swingde de pan uit, de Torenvalken zijn opnieuw toegenomen en dat is te danken aan een groot muizenbestand. Wel raar dat de Velduilen (nog) niet toegenomen zijn.

De slaapplaatsen liggen verspreid over de ganse regio, maar toch met en duidelijke voorkeur voor de polders. De vogels komen echter niet allen op grote gemeenschappelijke slaapplaatsen overnachten, waardoor de aantallen mogelijks lichtjes onder geteld zijn.  

Gebied   Mid nov 16 Mid jan 17 Mid nov 17 Mid jan 18 Mid nov 18 Mid jan 19 Mid nov 19
               
Knokke (Nieuwe Vrede) 3 2 5 16
Damme (kant Fort Beieren)/Oostkerke 9 6 3 2 2 (3) 8
Hoeke (kleiput/steenbakkerij) 5 3 5 6   0 7
Dudzele (Ronselareweiden) 2 2 1 2 2
Brugge (Kasteel Ten Berghe) 2
Brugge (Blauwe Toren) 2 3 2 0 7
Meetkerke (Jagersput) 5 7 14 17 8 4 23
Stalhille (Moerasbosje)   3
De Haan – Klemskerke 9 20
Zedelgem (Vloethemveld) 1 1 1 1   3 2
Oostkamp (Warandeputten) 1 1 0 0 4 1
Snellegem (Debaets) 1
Sijsele (Stockmanshoeve) 1 1 1 1
Sijsele (Zandberghoeve)         1 1 1
Eernegem (Stationsput) 5
Totaal 21 18 29 36 29 28 88

Tabel 1 = aantallen Grote Zilverreigers op de gekende slaapplaatsen in Noord-West-Vlaanderen, winterhalfjaar 2016/2017,  2017/2018 en 2018/2019 en najaar 2019

Kleine Zilverreiger

Verblijft zoals gezegd in de zomer en het vroege najaar meestal in de polder en zwermt tijdens de winter uit over de ganse regio.

Met 46  vogels geteld, verblijven er voor het eerst sinds de nationale tellingen meer vogels in de regio, maar we behalen bijlange nog niet de aantallen van pakweg 15 jaar terug. Dit jaar voor het eerst ook een toename van het aantal broedgevallen in onze regiobroedgevallen

Er zijn zeker nog enkele heel kleine slaapplaatsen in de regio, maar die zijn onmogelijk allen op te sporen/op te volgen. Waar zo goed als zeker werden de losse waarnemingen van ochtend en avondvogels aan deze slaapplaatsen gelinkt.

Gebied  Mid nov 2016 Mid jan 2017 Mid nov 2017 Mid jan 2018 Mid nov 2018 Mid jan 2019 Mid jan 2019
               
Zeebrugge ( Smientenweiden) 20 15 21 13 15 16 20
Knokke (Int Dijk – Retranchement 10 4 13 9 19 (3) 17
Damme (kant Fort Beieren) 0 1 0 3 0 0 0
Hoeke (kleiputten/steenbakkerij) 0 2 0 0 0
Meetkerke (Jagersput) 0 6 1 1 0 0 0
Oedelem/Sint-Kruis (bosjes) 9 3 7 7 1 5 3
Torhout (Groenhove) 0 3 0 0 0
Snellegem (Debaets) 2 0 0 1
De Haan 3  
Eernegem – Stationsput 5
Totaal 39 30 42 35 35 27 46

Tabel 2 = aantallen Kleine Zilverreigers op de gekende slaapplaatsen in Noord-West-Vlaanderen, winterhalfjaar 2016/2017, 2017/2018 en 2018/2019 en najaar 2019

Koereiger

Drie najaarspleisteraars te Uitkerke. De volgende dagen proberen we de slaapplaats te vinden. Mogelijks in de Blauwe Reiger kolonie in de Eendenweiden of toch de Kleiputten van Wenduine?

De 35  Kleine Zilverreigers bevestigen dat we een stabiele winterpopulatie hebben.  Ze bevinden zich  zo goed als uitsluitend in de Polder en dan ook nog eens zo dicht mogelijk bij de zee.   Mogelijks hebben we een slaapplaats in de westelijke helft van de regio over het hoofd gezien (regio Jabbeke-Meetkerke-Stalhille)

Westkust

We ontvingen van Koen De Vos net als in 2017 en 2018  ook een overzicht van de slaapplaatsen en hun aantallen aan de Westkust. Ook hier eerder opvallend hoge aantallen.

 

Grote Zilverreiger nov/16 nov/17 nov/18 nov/19  
           
Blankaart Woumen 62 46 57 74  
Kleiputten Stuivekenskerke 27 31 30 35  
Komgronden Lampernisse       23  
Handzamevallei Vladslo 8 2 4 21  
Rietbos Zevekote 5 11 > 1 0  
Sluizen Nieuwpoort 12 9 3 0  
Plasje Steenkerke     8 24  
           
Totaal Westkust 114 99 103 177  
           
           
Kleine Zilverreiger nov/16 nov/17 nov/18 nov/19  
           
Blankaart 12 15 10 6  
Kleiputten Stuivekenskerke 3 2 3 7  
Sluizen Nieuwpoort 5 8 4 8  
           
Totaal Westkust 17 25 17 21  
           
           
Koereiger nov/16 nov/17 nov/18 nov/19  
           
Blankaart 18 13 16 7  
Kleiputten Stuivekenskerke 0 0 5 6  
           
Totaal Westkust 18 13 21 13  

Slotwoord

We zijn benieuwd naar de nationale totaal aantallen, die wellicht in een bijdrage in Oriolus of in een INBO Nieuws brief zullen gepubliceerd worden.

Indien u in de volgende weken of maanden nog slaapplaatsen ontdekt of telt – graag alle informatie op waarnemingen.be plaatsen en aan fds4022@gmail.com doormailen

In het weekend van 18 en 19 januari 2020  wordt een tweede nationale simultaan telling georganiseerd waaraan ook wij met de Natuurpunt Vogelwerkgroep gaan aan deelnemen.

Dankwoord

Met dank aan alle tellers en medetellers: Karin Mels,  Frank De Scheemaeker, Ben Algoet, Wim Jans, Kurt Vandamme,  Robrecht Pillen, Eric Hermy,  Emmanuel Crul,  Rudy Deplae, Stefaan Anseeuw, Sam De Wanckele, Wim Pauwels,  Marc De Ceuninck, Willy Dias, Luc De Cat en Dirk Content.  En Koen Devos voor het door sturen van de Westkustgegevens.

Ook dank aan Machteld om de foto’s te kiezen en in dit artikel aan te vullen en een woord van dank aan de fotografen.

Foto’s: Marc De Ceuninck / Marc Nollet / Marnix Vyncke / Herman Blockx.

Literatuur

D’hoore P, 2001. De aanwezigheid van de Kleine Zilverreiger in het witte polderdorp Lissewege,: 1995-2000. Mergus Nieuwsbrief nr 8.

De Scheemaeker 2004. Slaaptrektelling Kleine Zilverreiger in het Zwin/Zwinbosjes te Knokke, winter 2001-2002. Mergus Nieuwsbrief nr 18: blz 12-14

De Scheemaeker 2005. Slaaptrektelling Kleine Zilverreiger in het Zwin/Zwinbosjes te Knokke, winter 2002-2003. Mergus Nieuwsbrief nr 20: blz 2-4

De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen  Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2003-2004. Mergus 2007 (32): blz 16-23

De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen  Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2004-2005. Mergus 2007 (32): blz 24-32

De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen  Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2005-2006. Mergus 2007 (32): blz 33-42

Voisin Claire, José Godin and Alain Fleury 2005. Status and behaviour of Little Egrets wintering in western France. British Birds, september 1995:468-475.

De Scheemaeker 2016 . Slaapplaatstellingen  ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 12 en 13 november 2016. Mergus  website – projecten Zilverreigers

De Scheemaeker 2019 . Slaapplaatstellingen  ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 15-16 en 13 januari 2019. Mergus  website – projecten Zilverreigers

Frank De Scheemaeker, Ronselarestraat 105, 8380 Brugge – fds4022@gmail.com