Resultaten slaapplaatstellingen Koe-, Kleine- en Grote Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen weekend 18-19 januari 2025
Frank De Scheemaeker
Inleiding
In het weekend van 18 en 19 januari 2025 (of zo dicht mogelijk erbij) telden we net als in 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022,2023 en 2024 op vraag van het INBO (Instituut voor Natuur – en Bos Onderzoek) te Brussel, opnieuw de slaapplaatsen van de ‘witte ‘reigers in onze regio. Dit zou opnieuw simultaan over gans Vlaanderen gebeuren.
Resultaten
In het totaal noteerden we op 11 verschillende locaties slaapplaatsen: 9 in de polder en 2 in de zandstreek. Er kwamen in totaal 34 kleine zilverreigers, 81 grote zilverreigers en 136 koereigers slapen. Voor wat betreft de grote en de kleine zilverreiger zijn deze opvallend lager dan de vorige winter, wat betreft Koereiger dan weer een heel hoog aantal, zelfs een nieuw januari record.
De week voorafgaand aan het telweekend noteerden we het eerst sinds lang lichte vorsttemperaturen, vooral ’s nachts. Dit bracht net als in de vorige winterjaren een verschuiving mee van een aantal witte reigers van de kuststrook naar de ganse polder en zelfs de zandstreek. Vooral bij de koereiger en in mindere mate bij kleine en grote zilverreiger.
Verder werden mogelijks enkele kleinere en/of enkele tijdelijke slaapplaatsen niet gevonden, waardoor het effectief aantal nog net iets hoger zal liggen. Waar de vogels bij valavond, overdag of in de vroege ochtend in de onmiddellijke omgeving van een gekende slaapplaats werden gezien, werden deze wel meegeteld.
Bespreking per gebied
ZEEBRUGGE: FONTEINTJES – SMIENTENWEIDEN (9 Kleine + 1 Grote Zilverreiger)
De slaapplaats in de tuin van de privé villa in de Smientenweiden herbergde op 18/01 9 kleine zilverreigers en voor het eerst sinds de tellingen ook 1 Grote Zilverreiger (Johan en Valérie).
UITKERKE: KLEIPUTTEN VAN WENDUINE (11 Grote en 1 Kleine Zilverreiger en 33 Koereigers)
Franky Beidts, Dirk Content en Daniël Wybo telden er voor hun watervogeltelling op zondagmorgen 19.01 11 Grote + 1 kleine zilverreiger en 33 koereigers! Een laag aantal in vergelijking met de vorige telling, maar wellicht te verklaren door de vorst de vorige dagen en de plotse verspreiding van beide soorten over de ganse regio.
KNOKKE: ZWIN – RETRANCHEMENT – NIEUWE VREDE (9 Kleine-, 3 Grote Zilverreiger)
Op zaterdagavond 18 01 vatte Frank De Scheemaeker post op de midden dijk van de Nieuwe Vrede en zag erbij vanavond tussen 17u en 18u 9 Kleine en 3 Grote Zilverreigers binnenvallen. Geen Koereiger. Typisch aantal afname in de winter.
DAMME: VERBRAND FORT (5 Grote Zilverreigers en 25 Koereigers) – FORT BEIEREN (5 Grote en 3 Kleine Zilverreigers en 11 Koereigers) –
Beide slaapplaatsen waren bevolkt dit weekend. Gilles nam op 18 01 ’s avonds 5 grote zilverreigers waar aan het Verbrand Fort, net als het voor dat gebied recordaantal van 25 koereigers. Anthony en Rudy namen op hetzelfde moment, eveneens ’s avonds dus, 5 grote zilverreigers (YI) en 3 kleine zilverreigers en 11 koereigers waar in de prive tuin Damse Vaart (omgeving Fort Beieren).
BRUGGE: BLAUWE TOREN (5 Kleine- en 12 Grote Zilverreigers en 5 Koereigers) – RONSELAREWEIDEN (2 Grote Zilverreiger).
De slaapplaats van de vogels uit deze regio verlegt zich regelmatig. Soms in de Smientenweiden te Zeebrugge, soms langs het Zeekanaal te Lissewege, soms in de Blauwe Toren, soms een combinatie van 2 of 3 slaapplaatsen. Wellicht gestuurd door vorstinval en of verstoring. Nu sliepen de vogels gedeelte in de Smientenweiden, gedeeltelijk in de Blauwe Toren. Wim Jans op 18.01 ’s avonds. Aantallen in koptekst.
Voor het eerst sinds lang is het polderbosje langs de Ronselarestraat opnieuw bevolkt – op 18/01 vlogen 2 grote zilverreigers uit) (ook de dagen erna) (FDS).
KLEMSKERKE – SCHAPEBOER STRUWEEL-MOERASJE (12 Grote en 1 Kleine Zilverreiger, 22 Koereigers)
Identiek hetzelfde fenomeen als te Uitkerke. Ook hier kleinere aantallen Koereigers, maar die zijn gewoon van de echte kustzone naar meer binnenland getrokken (zie grotere aantallen in Damme, zelfs tot Sijsele). Tijdens verschillend tijdstippen gedurende het gans weekend 1 kleine + 12 grote zilverreigers en 22 koereigers. Wim Pauwels.
STALHILLE – MOERASBOSJE
Een onregelmatig slaapplaats. Geen gegevens ontvangen dit weekend van de vaste teller, waardoor we besluiten dat er geen vogels kwamen slapen – ook geen waarnemingen uit de directe omgeving.
MEETKERKE: LAGE MOERE (6 Grote en 1 Kleine Zilverreiger – 35 Koereigers)
De vogels komen al een tijdje niet meer slapen in een privé jachtput net ten noorden van de Betonfabriek langs het kanaal Brugge-Oostende, maar aan de Put van Meetkerke. De slaapplaats is daar van de Noordzijde goed te tellen. Patrick Janssens telde op 18.01 er 35 koereiger, 6 grote-, en 1 kleine zilverreiger.
HOEKE: STEENBAKKERIJ (15 Grote Zilverreigers)
Tijdens het telweekend – 18.01 – 15 grote zilverreigers op de traditionele slaapplaats aan de Steenbakkerij. Geen koereigers gemeld aan de Kleiputten. Emmanuel Crul
ZEDELGEM: VLOETHEMVELD: (1 Kleine + 3 Grote Zilverreigers)
Luc De Cat telde op 18/01 3 grote en 1 kleine zilverreiger op de traditionele slaapplaats.
SIJSELE: GOLF – ZANDBERGHOEVE (2 Grote en 5 Koereiger)
Dit jaar 2 grote zilverreiger op de gekende slaapplaats aan de Golf = Stockmanhoeve te Sijsele – 18.01 – Stefaan Anseeuw. Nieuw en opvallend: ook 5 koereiger aldaar.
OEDELEM – SINT-KRUIS – ASSEBROEK: RYCKEVELDE – TWAALFHOEK OEDELEM – BEERNEM – ASSEBROEKSE MEERSEN (3 Grote en 1 Kleine Zilverreiger en 2 koereiger)
Tijdens het telweekend werd net als in 2024 de exacte slaapplaats niet gevonden, maar verbleven zeker 3 grote en 1 kleine zilverreiger + 2 koereiger in het gebied die er ook zo goed als zeker ergens gingen slapen, gezien het aantal waarnemingen overdag We tellen deze mee bij de statistieken. (Rik Vande Kerchove, Koen Baute, Eric Hermy, Ignace Anseeuw, e.v.a.).
EERNEGEM – STATIONSPUT en of WESTKERKE – REIGERKOLONIE (1 Kleine Zilverreiger)
Sam Dewanckele meldde net als in 2024 dat er geen vogels kwamen slapen rond de Stationsput van Eernegem. We kregen ook geen meldingen van slapende vogels rond de Reigerkolonie Westkerke. Wel werd overdag 1 vogels opgemerkt in die regio. We tellen hem bij de statistieken omdat die zeker ergens in een polderbosje slaapt.
KLEINERE – ONREGELMATIGE OF NIET GEVONDEN SLAAPPLAATSEN – OOSTKAMP–RUDDERVOORDE – OP DE GRENS VAN DE REGIO:TORHOUT (2 Kleine + 1 Grote Zilverreiger + 6 Koereiger)
Verder zaten tijdens het telweekend op 19/01 2 kleine zilverreiger te Torhout, een exacte slaapplaats niet gekend. We tellen mee. Verder zaten er tijdens het telweekend minstens 6 koereigers op de grens Zerkegem/Aartrijke/Eernegem – die gaan mogelijks in het prive bosje slapen te Jabbeke of de Put van Zerkegem gaan slapen – cfr andere winters – maar dat weekend geen bewijstelling. Meegeteld. Grote Zilverreigers rond Oostkamp/Ruddervoorde/Herstberge/Wingene: 2 ex. meegeteld.
Bespreking resultaten
Grote Zilverreiger
De 81 Grote Zilverreigers zorgen voor een min of meer status quo! De plotse vorst zorgde voor een totale verstoring van het normale patroon! alle traditionele weidecomplexen bevolkt bleven.
| Gebied | Mid jan 17 | Mid jan 18 | Mid jan 19 | Mid jan 20 | Mid jan 21 | Mid jan 22 | Mid jan 23 | Mid jan 24 | Mid jan 25 |
| Knokke (Nieuwe Vrede) | – | 3 | 5 | 7 | 15 | 3 | 5 | 9 | 3 |
| Zeebrugge-Smientenweiden | – | – | – | – | – | – | – | – | 1 |
| Wenduine (Kleiputten) | – | – | – | 9 | 14 | 3 | 20 | 4 | 11 |
| Damme (kant Fort Beieren)/Oostkerke | 6 | 2 | (3) | 18 | 4+15 | 4+16 | 6+17 | 5+14 | 5+5 |
| Hoeke (kleiput/steenbakkerij) | 3 | 6 | 0 | 6 | 9 | 19 | 12 | 20 | 15 |
| Dudzele RLW | – | 2 | 2 | 0 | 2 | 3 | 0 | 0 | 2 |
| Brugge (Blauwe Toren) | – | 3 | 0 | 7 | 0 | 5 | 7 | 14 | 12 |
| Meetkerke (Jagersput) | 7 | 17 | 4 | 15 | 15 | 15 | 11 | 0 | 6 |
| Stalhille (Moerasbosje) | – | – | – | – | 2 | 2 | – | – | – |
| De Haan – Klemskerke | – | – | 9 | 27 | 19 | 3 | 16 | 16 | 12 |
| Oudenburg – Pompje | – | – | – | – | – | 9 | – | – | – |
| Zedelgem (Vloethemveld) | 1 | 1 | 3 | 2 | 2 | 3 | 2 | 3 | 3 |
| Oostkamp –Assebroek – Oedelem
(Warandeputten)
|
1 | 0 | – | 0 | 1 | (6) | (7) | (3) | (3) |
| Sijsele (Stockmanshoeve) | – | 1 | 1 | 1 | (2) | 0 | 4 | 2 | |
| Sijsele (Zandberghoeve) | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | ||
| Eernegem (Stationsput) | – | – | – | – | – | – | 0 | 0 | 0 |
| Oostkamp-Ruddervoorde | 1 | (1) | (1) | 0 | (2) | ||||
| Totaal | 18 | 36 | 28 | 92 | 101 | 97 | 104 | 92 | 81 |
Tabel 1 = aantallen Grote Zilverreigers op de gekende slaapplaatsen in Noord-West-Vlaanderen, januari 2017/2018/2019/2020//2021/2022/2023,2024 en 2025
( ) betekent zeker in de directe omgeving slapend, maar exacte plaats niet gevonden.
Kleine Zilverreiger
Verblijft zoals gezegd in de zomer en het vroege najaar meestal in de polder en zwermt tijdens de winter vaak uit over de ganse regio, ook wel een beetje afhankelijk van de temperaturen. Bij zachte winters blijven ze langer aan de kust dan in koude winters.
Door de vorst, zowel overdag als ’s nachts in de dagen voorafgaand aan de telling, zijn wellicht heel wat onvoorziene verschuivingen gebeurd qua foerageer en slaapgedrag. Maar we menen te mogen stellen dat de aantallen representatief zijn, zeker als we vergelijken met de dag waarnemingen.
| Gebied | Mid jan 2017 | Mid jan 2018 | Mid jan 2019 | Mid jan 2020 | Mid jan 2021 | Mid jan 2022 | Mid jan 2023 | Mid jan 2024 | Mid jan 2024 |
| Zeebrugge ( Smienten weiden) (Fonteintjes) | 15 | 13 | 16 | 13 | 13 | 2 | 17 | 4 | 9 |
| Kleiputten Wenduine | – | – | – | 2 | 0 | 1 | 1 | 0 | 1 |
| Knokke (Int Dijk – Retranchement) (Nieuwe Vrede) | 4 | 9 | (3) | 5 | 3 | 17 | 12 | 18 | 9 |
| Damme (kant Fort Beieren- Rombautswerve) | 1-0 | 3-0 | 0 | 0 | 1-0 | 0-1 | 0 | 0 | 3-0 |
| Hoeke (kleiputten/steenbakkerij) | 2 | – | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Meetkerke (Jagersput) | 6 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 | 1 |
| Brugge (Blauwe Toren) | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 21 | 10 | 16 | 5 |
| Klemskerke-Kwadeweg | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 5 | 1 |
| Oedelem/Sint-Kruis (bosjes) | 3 | 7 | 5 | 6 | 7 | 1 | (3) | (1) | (1) |
| Sijsele (Stockmanshoeve) | 1 | 0 | |||||||
| Torhout (Groenhove Bufferbek. of omgeving) | 3 | – | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | (1) | (2) |
| Snellegem (Debaets) – Jabbeke (prive vijver) | – | 2 | 0 | – | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 |
| De Haan | — | – | 3 | – | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Sint-Michiels-Kerkebeek | – | – | – | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Zedelgem – Vloethemveld | 1 | ||||||||
| Eernegem – Stationsput | – | – | – | 5 | 1 | 0 | 0 | (1) | (1) |
| Totaal | 30 | 35 | 27 | 32 | 25 | 46 | 47 | 46 | 34 |
Tabel 2 = aantallen Kleine Zilverreigers op de gekende slaapplaatsen in Noord-West-Vlaanderen, januari 2016,2017,2018,2019,2020,2021,2022,2023, 2024 en 2025
Koereiger
De stijgende trend van het aantal overwinterende vogels zet zich verder! Op alle slaapplaatsen samen noteren we nu 136 vogels. Net als in 2024 verlaten de koereigers vanaf de jaarwisseling meer en meer de kustpolders en slaapplaatsen tegen aan de kust gelegen, om zich te verspreiden over de ganse kuststreek en dit jaar ook voor een deel over de zandstreek. Al dan niet mede door een winterprik op het moment van de tellingen.
in totaal noteren we 136 (aantal vogels 2024 = 93) vogels op volgende slaapplaatsen:
10.01.2024: 0 (15)ex Kleiputten Hoeke (ECR)
12.01.2024: 0 (4) ex Nieuwe Vrede te Knokke (FDS)
18.01.2025: 5 (5) ex Prive Vijver Damse Vaart ten O van Fort Beieren (AMA -RDP)
18.01.2025: 25 (7) ex Verbrand Fort Damme (GBA)
18.01.2024: 5 (16) ex Blauwe Toren (WJ)
18.01.2025: 35 (4) ex. Put Meetkerke (PJ)
19.01.2025: 33 (24 ) ex Kleiputten Wenduine (FBE, GDC)
19.01.2025: 22 (18) ex Kwadeweg Klemskerke (WPW, FDR)
16.01.2025: 5 (0) koereiger Sijsele
De 6 vogels overdag in de regio Aartrijke/Zerkegem/ worden meegeteld. Ervaring leert dat ze zo goed als zeker in de omgeving (of prive vijver Jabbeke of Put van Zerkegem) slapen.
Slotwoord
We zijn benieuwd naar de nationale totaalaantallen, die wellicht in een bijdrage in Oriolus of in een INBO Nieuwsbrief zullen gepubliceerd worden.
Indien u in de volgende weken of maanden nog slaapplaatsen ontdekt of telt – graag alle informatie op waarnemingen.be plaatsen en aan fds4022@gmail.com doormailen
Dankwoord
Met dank aan alle tellers en medetellers: Frank De Scheemaeker, Wim Jans, Johan Debuck, Valérie Goethals, Gilles Bavay, Emmanuel Crul, Anthony Maes, Stefaan Anseeuw, Sam Dewanckele, Wim Pauwels, Luc De Cat, Franky Beidts, Dirk Content en Daniel Wybo en Geert Declercq. Excuses als ik iemand vergeten ben.
En ook diegenen die spontaan hun gegevens op waarnemingen.be posten. Vaak waren ze van onschatbare waarde bij het samenleggen van de puzzelstukjes. En Koen Devos voor het door sturen van de Westkustgegevens. Ook dank aan de fotografen wiens foto’s ik uit de Mergus mediatheek plukte.
Literatuur
D’hoore P, 2001. De aanwezigheid van de Kleine Zilverreiger in het witte polderdorp Lissewege: 1995-2000. Mergus Nieuwsbrief nr. 8.
De Scheemaeker 2004. Slaaptrektelling Kleine Zilverreiger in het Zwin/Zwinbosjes te Knokke, winter 2001-2002. Mergus Nieuwsbrief nr. 18: blz. 12-14
De Scheemaeker 2005. Slaaptrektelling Kleine Zilverreiger in het Zwin/Zwinbosjes te Knokke, winter 2002-2003. Mergus Nieuwsbrief nr. 20: blz. 2-4
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2003-2004. Mergus 2007 (32): blz. 16-23
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2004-2005. Mergus 2007 (32): blz. 24-32
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2005-2006. Mergus 2007 (32): blz. 33-42
Voisin Claire, José Godin and Alain Fleury 2005. Status and behaviour of Little Egrets wintering in western France. British Birds, september 1995:468-475.
De Scheemaeker 2016 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 12 en 13 november 2016. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2019 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 15-16 januari 2019. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2019 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 14 en 15 november 2019. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2020 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 17 en 18 januari 2020. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2021 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 15 en 16 januari 2021. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2022 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 15 en 16 januari 2022. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2023 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 14 en 15 januari 2023. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2023 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 13 en 14 januari 2024. Mergus website – projecten Zilverreigers
Frank De Scheemaeker, Ronselarestraat 105, 8380 Brugge – fds4022@gmail.com