Frank De Scheemaeker
Inleiding
In het weekend van 16 en 17 januari 2021 telden we net als in 2016, 2017, 2018, 2019 en 2020 op vraag van het INBO (Instituut voor Natuur – en Bos Onderzoek) te Brussel, opnieuw de slaapplaatsen van de ‘witte ‘reigers in onze regio. Dit zou opnieuw simultaan over gans Vlaanderen gebeuren.
Resultaten
In het totaal noteerden we op 17 verschillende locaties slaapplaatsen: 11 in de polder en 6 in de zandstreek. Er kwamen in totaal 25 Kleine Zilverreigers, 101 Grote Zilverreigers en 12 Koereigers slapen. Voor wat betreft de Grote Zilverreiger en Koereiger zijn dat recordaantallen en voor laatstgenoemde soort nieuw dat 2 slaapplaatsen werden vastgesteld: één in Uitkerke en één in Klemskerke.
Bespreking per gebied
ZEEBRUGGE: SMIENTENWEIDEN (13 Kleine Zilverreigers)
Een traditionele slaapplaats van de Kleine Zilverreiger is het privé bosje in de Zeebrugse Smientenweiden. Daar telde Johan Debuck en Valerie Goethals op 15/01 ’s avonds 13 Kleine Zilverreigers. Het gaat hier om de vogels die overdag in Lissewege, Zuienkerke, Zwankendamme, de Achter- en Voorhaven van Zeebrugge en het strand van Zeebrugge verblijven. Frank vatte post aan de berm thv ex Cafe De Overzet en zag 8 vogels richting Smientenweiden vliegen, die allen luttele minuten (3 tot 5) later door Johan en Valérie werden opgepikt te Zeebrugge.
UITKERKE: KLEIPUTTEN VAN WENDUINE (14 Grote Zilverreigers en 7 Koereigers)
Dirk Content, Franky Beidts en tel team namen tijdens zijn Aalscholver slaapplaatstelling op zaterdag 17 01 14 Grote Zilverreigers en 7 Koereigers waren op deze slaapplaats! Sterk!
KNOKKE: ZWIN – RETRANCHEMENT – NIEUWE VREDE (3 Kleine – en 15 Grote Zilverreigers)
Op zondag 17 01 waren de ganse dag 3 Kleine Zilverreigers aanwezig in het Zwin die richting Retranchement gingen slapen (wnm.be) Ne als vorige jaar dus erg weinig overwinterende vogels dus in de Zwinstreek. Op de slaapplaats aan de Oude Vrede op 09.01 15 Grote Zilverreigers (FDS).
DAMME: VERBRAND FORT (15 Grote Zilverreigers) – FORT BEIEREN (4 Grote en 1 Kleine Zilverreiger)
Beide slaapplaatsen waren bevolkt dit weekend. De simultaan telling met Rudy en Moniek enerzijds en Robrecht, Gilles, Frank en Niels anderzijds resulteerde in 19 Grote en 1 Kleine Zilverreiger. Leuk was ook dat we aanvliegrichting konden bestuderen! 7 uit Oostkerke, 1 uit Sint-Kruis, 4 uit Dudzele en de overige Damse vogels.
BRUGGE: BLAUWE TOREN (0 Grote Zilverreigers)
Net als in januari 2020 noch Grote- noch Kleine Zilverreiger op deze nochtans traditionele slaapplaats (16 01) (Wim Jans).
DUDZELE: RONSELAREBOSJES (2 Grote Zilverreigers)
De ganse maand reeds twee vogels op de kleine slaapplaats naast mijn deur.
KLEMSKERKE – SCHAPEBOER STRUWEEL-MOERASJE (19 Grote Zilverreigers en 5 Koereigers)
Al een tijdje één van de grootste slaapplaatsen in de regio! Tijdens het telweekend telde Wim Pauwels er met Isabelle in steun op 17 01 19 Grote Zilverreigers en ook 5 Koereigers. Knap.
MEETKERKE: LAGE MOERE (15 Grote Zilverreigers)
De vogels komen slapen in een privé jachtput net ten noorden van de Betonfabriek langs het kanaal Brugge-Oostende en zijn best te tellen langs de zandweg die vertrekt aan de Put van Meetkerke. Frank telde reeds op 10.01 15 vogels in ideale weersomstandigheden.
HOEKE: STEENBAKKERIJ (9 Grote Zilverreigers)
Na jaren zoeken hebben we uiteindelijk de exacte slaapplaats gevonden en een plaats waar we ze ‘veilig’ kunnen tellen. Er kwamen niet minder dan 9 vogels slapen aan de Steenbakkerij. Ook aan de Kleiputten werd postgevat voor de Aalscholvers – maar daar geen slapende vogels.
ZEDELGEM: VLOETHEMVELD: (2 Grote Zilverreigers)
Luc De Cat meldde op 17/01 2 vogels op de traditionele slaapplaats.
SIJSELE – OEDELEM – SINT-KRUIS: RYCKEVELDE – TWAALFHOEK – GOLF – ZANDBERGHOEVE
(7 Kleine Zilverreiger en 2 Grote Zilverreigers)
Hoe meer de winter vordert, hoe meer de Kleine Zilverreigers het binnenland intrekken, gezien zijn typisch kustvoedsel: de garnaal in die periode de zee intrekt en hij op andere voedsel overschakelt.
Tijdens het telweekend werden geen vogels vastgesteld aan het gekende kleine Sparrenbosje ten Zuiden van Ryckevelde. Maar toch vertoeven er dagelijks een 7 Kleine Zilverreigers in de directe omgeving (Eric Hermy, Ignace Anseeuw, Rik Vande Kerckove, e.v.a.) die zeker in de onmiddellijke omgeving slapen (mogelijks opnieuw Ryckevelde zelf). Deze vogels werden weerhouden als telresultaat.
Opnieuw, telkens op 17.01, één Grote Zilverreiger kwam slapen aan de Zandberghoevevijver te Oedelem en één aan de Golf te Sijsele (Stefaan Anseeuw)
EERNEGEM – STATIONSPUT en of WESTKERKE – REIGERKOLONIE (1 Kleine Zilverreiger)
Sam Dewanckele meldt 1 Kleine Zilverreiger dagelijks rond de Stationsput van Eernegem en stelt dat deze vogels daar ook slaapt. Sylvester Fernande vermeldt 5 vogels rond de Reigerkolonie Westkerke – maar moeten we die bij Oost of Middenkust bijtellen?
KLEINERE – ONREGELMATIGE SLAAPPLAATSEN (1 Grote Zilverreiger)
We ontvingen dit jaar zo goed als geen waarnemingen van pleisterende Kleine of Grote Zilverreigers rond Torhout, Sint-Michiels, Zerkegem. Wel zat dagelijks minstens 1 Grote Zilverreiger in de as Oostkamp-Ruddervoorde. Deze zou ik zeker durven meetellen.
Bespreking resultaten
Grote Zilverreiger
De 101 Grote Zilverreigers zorgen voor een nieuw regionaal recordaantal. De zachte winter tot nu toe zorgde ervoor dat er geen vogels wegtrokken en alle traditionele weidecomplexen bevolkt bleven. Opvallend is dat de meeste vogels opnieuw heel laat tot zelfs in het bijna pikdonker (na 18u) naar de slaapplaatsen vlogen.
| Gebied | Mid jan 17 | Mid jan 18 | Mid jan 19 | Mid jan 20 | Mid jan 21 |
| Knokke (Nieuwe Vrede) | – | 3 | 5 | 7 | 15 |
| Wenduine (Kleiputten) | – | – | – | 9 | 14 |
| Damme (kant Fort Beieren)/Oostkerke | 6 | 2 | (3) | 18 | 4+15 |
| Hoeke (kleiput/steenbakkerij) | 3 | 6 | 0 | 6 | 9 |
| Dudzele (Ronselareweiden) | – | 2 | 2 | 0 | 2 |
| Brugge (Blauwe Toren) | – | 3 | 0 | 7 | 0 |
| Meetkerke (Jagersput) | 7 | 17 | 4 | 15 | 15 |
| Stalhille (Moerasbosje) | – | – | – | – | 2 |
| De Haan – Klemskerke | – | – | 9 | 27 | 19 |
| Zedelgem (Vloethemveld) | 1 | 1 | 3 | 2 | 2 |
|
Oostkamp (Warandeputten)
|
1 | 0 | – | 0 | 1 |
| Sijsele (Stockmanshoeve) | – | 1 | 1 | 1 | |
| Sijsele (Zandberghoeve) | 1 | 1 | 1 | ||
| Eernegem (Stationsput) | – | – | – | – | |
| Oostkamp-Ruddervoorde | 1 | ||||
| Totaal | 18 | 36 | 28 | 92 | 101 |
Tabel 1 = aantallen Grote Zilverreigers op de gekende slaapplaatsen in Noord-West-Vlaanderen, winterhalfjaar 2016/2017, 2017/2018, 2018/2019, 2019/2020 en 2020/2021
Kleine Zilverreiger
Verblijft zoals gezegd in de zomer en het vroege najaar meestal in de polder en zwermt tijdens de winter uit over de ganse regio.
Dit was ook zo in 2021. Maar de aantallen blijven ondanks het uitstekende broedseizoen (opnieuw 12 koppels) en de zachte winter opmerkelijk laag. In het Zwin en omgeving maar een drietal vogels. Het was ooit anders!
Er zijn zeker nog enkele heel kleine slaapplaatsen in de regio, maar die zijn onmogelijk allen op te sporen/op te volgen. Waar zo goed als zeker werden de losse waarnemingen van ochtend en avondvogels aan deze slaapplaatsen gelinkt.
| Gebied | Mid jan 2017 | Mid jan 2018 | Mid jan 2019 | Mid jan 2020 | Mid jan 2021 |
| Zeebrugge ( Smientenweiden) | 15 | 13 | 16 | 13 | 13 |
| Kleiputten Wenduine | – | – | – | 2 | 0 |
| Knokke (Int Dijk – Retranchement) | 4 | 9 | (3) | 5 | 3 |
| Damme (kant Fort Beieren) | 1 | 3 | 0 | 0 | 1 |
| Hoeke (kleiputten/steenbakkerij) | 2 | – | 0 | 0 | 0 |
| Meetkerke (Jagersput) | 6 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| Oedelem/Sint-Kruis (bosjes) | 3 | 7 | 5 | 6 | 7 |
| Torhout (Groenhove Buffenbekken) | 3 | – | 0 | 1 | 0 |
| Snellegem (Debaets) | – | 2 | 0 | 0 | |
| De Haan | — | – | 3 | 0 | |
| Sint-Michiels-Kerkebeek | – | – | – | 1 | 0 |
| Eernegem – Stationsput | – | – | – | 5 | 1 |
| Totaal | 30 | 35 | 27 | 32 | 25 |
Tabel 2 = aantallen Kleine Zilverreigers op de gekende slaapplaatsen in Noord-West-Vlaanderen, winterhalfjaar 2016/2017, 2017/2018, 2018/2019, 2019/2020 en 2020/2021
Koereiger
Een succesverhaal. De koereigers duiken al in de late zomer in de regio op. Zowel in de Zwinstreek (vooral Ramskapelle), Uitkerke, Houtave, Stalhille en Klemskerke toen zeer regelmatig aanwezig. Vanaf oktober concentreren de vogels zich op 2 plaatsen: de polders tussen Uitkerke en Wenduine (tot 25 ex) en deze tussen Stalhille en Klemskerke (tot 9 ex.) Het is dan ook meer dan normaal dat de slaapplaatsen in de onmiddellijke omgeving van de overwinteringsgebieden werd gevonden. Tijdens het telweekend 7 vogels op slaapplaats van Uitkerke (Kleiputten Wenduine) en 5 te Klemskerke (schapeboermoerasstruweel). Overdag worden iets meer vogels gezien – zodat deze 12 vogels een absoluut minimum zijn.
Gegevens Westkust
Naar jaarlijkse gewoonte stuurde Koen Devos ons ook de resultaten uit de Westkust door. Steeds interessant om te kunnen vergelijken.
Hier de resultaten voor de Westkust-IJzervallei:
– Kleiputten Stuivekenskerke: 27 Grote Zilvers, 6 Kleine Zilverreigers, 22 Koereigers
– Blankaart Woumen: 41 Grote Zilvers, 1 Kleine Zilver, 5 Koereigers (wellicht wel aantal vogels gemist)
– Reningse Broeken: 15 Grote Zilvers
– Handzamevallei Vladslo: 23 Grote Zilvers, 1 Kleine Zilver
– Plasje Steenkerke: 23 Grote Zilvers
– Sluizen Nieuwpoort: 6 Kleine Zilvers
– Riethoek Zevekote: 11 Grote Zilvers
Totalen: 140 Grote Zilverreiger, 14 Kleine Zilverreiger, 27 Koereiger
(maar hier en daar zeker wat vogels gemist)
Groetjes Koen
Slotwoord
We zijn benieuwd naar de nationale totaalaantallen, die wellicht in een bijdrage in Oriolus of in een INBO Nieuwsbrief zullen gepubliceerd worden.
Indien u in de volgende weken of maanden nog slaapplaatsen ontdekt of telt – graag alle informatie op waarnemingen.be plaatsen en aan fds4022@gmail.com doormailen
Dankwoord
Met dank aan alle tellers en medetellers: Frank De Scheemaeker, Valérie Goethals, Johan Debuck, Wim Jans, Gilles Bavay, Niels Wuyts, Robrecht Pillen, Emmanuel Crul, Rudy Deplae, Moniek Knuyssen, Stefaan Anseeuw, Eric Hermy, Rik Vande Kerchove, Ignace Anseeuw, Sam Dewanckele, Wim Pauwels, Isabelle Bossuyt, Luc De Cat , Franky Beidts en Dirk Content. En alle medetellers! En Koen Devos voor het door sturen van de Westkustgegevens.
Ook dank aan de fotografen wiens foto’s ik uit de Mergus mediatheek plukte.
Literatuur
D’hoore P, 2001. De aanwezigheid van de Kleine Zilverreiger in het witte polderdorp Lissewege: 1995-2000. Mergus Nieuwsbrief nr 8.
De Scheemaeker 2004. Slaaptrektelling Kleine Zilverreiger in het Zwin/Zwinbosjes te Knokke, winter 2001-2002. Mergus Nieuwsbrief nr 18: blz 12-14
De Scheemaeker 2005. Slaaptrektelling Kleine Zilverreiger in het Zwin/Zwinbosjes te Knokke, winter 2002-2003. Mergus Nieuwsbrief nr 20: blz 2-4
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2003-2004. Mergus 2007 (32): blz 16-23
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2004-2005. Mergus 2007 (32): blz 24-32
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2005-2006. Mergus 2007 (32): blz 33-42
Voisin Claire, José Godin and Alain Fleury 2005. Status and behaviour of Little Egrets wintering in western France. British Birds, september 1995:468-475.
De Scheemaeker 2016 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 12 en 13 november 2016. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2019 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 15-16 januari 2019. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2019 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 14 en 15 november 2019. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2020 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 17 en 18 januari 2020. Mergus website – projecten Zilverreigers
Frank De Scheemaeker, Ronselarestraat 105, 8380 Brugge – fds4022@gmail.com