Resultaten slaapplaatstellingen Koe-, Kleine- en Grote Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen weekend 12 -13 november 2022
Frank De Scheemaeker
Inleiding
In het weekend van 12 en 13 november 2022 telden we net als in 2016, 2017, 2018, 2019, 2020 en 2021 op vraag van het INBO (Instituut voor Natuur – en Bos Onderzoek) te Brussel, opnieuw de slaapplaatsen van de ‘witte ‘reigers in onze regio. Dit zou opnieuw simultaan over gans Vlaanderen gebeuren.
Resultaten
In het totaal ontdekten we 13 verschillende slaapplaatsen: 11 in de polder en 2 in de zandstreek. Er kwamen in het totaal 69 kleine zilverreigers, 122 grote zilverreigers en 123 koereigers slapen. Voor alle drie deze soorten zijn dat nieuwe regionale records.
In Eernegem, Torhout en Beernem werd intensief gezocht, maar geen vogels gevonden. Rond Oostkamp en Oedelem kan een kleine slaapplaats eventueel over het hoofd gezien zijn.
Bespreking per gebied
ZEEBRUGGE: FONTEINTJES (13 Kleine Zilverreigers)
De vogels hebben hun traditionele slaapplaats in het privé bosje in de Zeebrugse Smientenweiden verlegd naar de westkant van het meest noordelijke Fonteintje. Johan Debuck telde er op dinsdagavond 07/11 10 vogels, Frank op zoek naar Vale Gierzwaluwen op 08/11 13 vogels. De vogels die overdag in de Achterhaven en omgeving verblijven gaan nu op 2 plaatsen slapen: de helft naar Zeebrugge dus en de andere helft naar de Blauwe Toren.
UITKERKE: KLEIPUTTEN VAN WENDUINE (15 Grote Zilverreigers en 74 Koereigers)
Geert Declercq en Franky Beidts organiseerden verschillende tellingen in het weekend en namen maximaal 15 Grote Zilverreigers en 78 Koereigers waar op de slaapplaats. Prachtig!
KNOKKE: NIEUWE VREDE (41 Kleine – 2 Grote Zilverreigers)
Luc M en Frank namen op vrijdagochtend 11.11 plaats aan de Burkeldijk t.h.v de Nieuwe Vrede en zagen er 41 kleine en 1 grote zilverreiger uitvliegen tussen 7u40 en 07u50. Op zondagavond 13.11 telde Luc er tijdens een controletelling 40 kleine en 2 grote. De aantallen kleine zilverreigers liggen dus wellicht door de zachte temperaturen en een stijgend aantal broedkoppel in de Zwinbosjes en een extra biotoop, de Zwinuitbreiding, een stuk hoger dan de andere jaren.
DAMME: VERBRAND FORT (15 Grote Zilverreigers) – OMGEVING FORT BEIEREN (1 Kleine – en 4 Grote Zilverreigers)
De vogels slapen op minstens twee verschillende plaatsen in Damme. Minstens 15 vogels kwamen op 12 11 ’s avonds naar de slaapplaats bij het Verbrand Fort nabij de Rombautswervedijk (Gilles B) en minstens 1 kleine – en 4 grote zilverreigers (mist beperkt zicht) verlaten de tuin vol vijvers en struwelen van een privé villa dicht bij de Vriezeganzenstraat – kant Fort Beieren op 13.11 (FDS). Dit zijn normale aantallen te noemen.
BRUGGE: BLAUWE TOREN (6 Grote Zilverreigers en 13 Kleine Zilverreiger)
Frank telde al een paar keer de dagen ervoor op weg naar huis en noteerde minstens 6 grote zilverreigers en 13 kleine zilverreiger op deze slaapplaats. Wellicht gaat het om vogels die overdag in Lissewege en de zuidelijke helft van de Achterhaven verblijven.
KLEMSKERKE – STRUWEEL-MOERASJE LANGS KWADEWEG (17 Grote Zilverreigers en 29 Koereigers)
Deze traditionele slaapplaats was opnieuw bevolkt: vast teller van dienst Wim Pauwels nam er 17 grote zilverreigers en 29 koereigers.
STALHILLE – Moerasbosjes (4 Grote Zilverreigers)
Net als de Blauwe Toren een moeilijk te tellen slaapplaats. Stijn Cooleman en Wim Pauwels sloegen de handen in elkaar en vonden uiteindelijk 4 grote zilverreigers.
MEETKERKE: LAGE MOERE (27 Grote Zilverreigers, 20 Koereigers en 1 Kleine Zilverreiger)
De vogels komen slapen in een privé jachtput net ten noorden van de Betonfabriek langs het kanaal Brugge-Oostende. We tellen nu ’s morgens vroeg, verdoken opgesteld, de vogels die het putje verlaten met optimaal resultaat tot gevolg: 27 grote en 1 kleine zilverreiger en 20 koereiger vlogen uit (FDS).
HOEKE: STEENBAKKERIJ (22 Grote Zilverreigers)
Na enkele jaren zoeken hebben we uiteindelijk de exacte slaapplaats gevonden en een uitkijkpunt om ze optimaal te tellen, namelijk langs de zuidoost kant van de Damse vaart zo’n 500 meter ten oosten van Hoeke brug. Op vrijdag 11 11 zag Emmanuel Crul 22 vogels toekomen, meeste uit noordwestelijke richting. Aan de Kleiputten kwamen geen vogels slapen.
ZEDELGEM: VLOETHEMVELD: (2 Grote Zilverreiger)
Luc De Cat meldde op 13/11 2 grote zilverreigers op deze traditionele maar inderdaad vaak heel kleine slaapplaats.
SIJSELE – OEDELEM – SINT-KRUIS: RYCKEVELDE – TWAALFHOEK – GOLF – ZANDBERGHOEVE
(2 Grote Zilverreiger)
Traditioneel 1 Grote Zilverreiger op de slaapplaats aan de Zandberghoevevijver en één aan de Golf op 12.11 (Marc De Ceuninck – Stefaan Anseeuw)
Aan de Twaalfhoek geen vogels opgemerkt (EHE e.v.a.)
Bespreking resultaten
Grote Zilverreiger
Met 122 grote zilverreigers boekten we een mooie vooruitgang t.o.v. vorig telseizoen. We hadden eerlijk gezegd voor de telling al een beetje zo’n buikgevoel, gezien het hoge aantal waarnemingen dat dagelijks op waarnemingen.be verscheen. Benieuwd naar vergelijkende resultaten in de rest van Vlaanderen. De meeste vogels verblijven in de polders en bevolken daar grote gemeenschappelijke slaapplaatsen. Ten zuiden van Brugge vertoeven vaak solitaire vogels en daar kunnen eventueel enkele kleine slaapplaatsen zijn, gezien de regelmatige waarnemingen in Oostkamp en Beernem.
| Gebied | Mid nov 16 | Mid nov 17 | Mid nov 18 | Mid nov 19 | Mid nov 20 | Mid nov 21 | Mid nov 22 |
| Knokke (Nieuwe Vrede) | – | – | 2 | 16 | 11 | 6 | 2 |
| Heist (Kleiputten) | – | – | – | – | 1 | – | – |
| Wenduine (Kleiputten) | – | – | – | – | 14 | 4 | 15 |
| Damme (kant Fort Beieren (4) /kant Oostkerke (15) | 9 | 3 | 2 | 8 | 14 | 18 | 19 |
| Hoeke (kleiput/steenbakkerij) | 5 | 5 | 7 | 9 | 16 | 22 | |
| Dudzele (Ronselareweiden) | – | 2 | 1 | 2 | 2 | 0 | 0 |
| Brugge (Kasteel Ten Berghe) | – | 2 | – | – | – | – | – |
| Brugge (Blauwe Toren) | – | 2 | 2 | 7 | 2 | 4 | 6 |
| Meetkerke (Jagersput) | 5 | 14 | 8 | 23 | 26 | 21 | 27 |
| Stalhille (Moerasbosje) | – | 3 | – | 2 | 9 | 4 | |
| De Haan – Klemskerke | – | – | – | 20 | 17 | 4 | 17 |
| Zedelgem (Vloethemveld) | 1 | 1 | 2 | 2 | 0 | 2 | |
| Oostkamp (Warandeputten) | 1 | 0 | 4 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| Sijsele (Stockmanshoeve) | – | – | 1 | 1 | 1 | 0 | 1 |
| Sijsele (Zandberghoeve) | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | ||
| Eernegem (Stationsput) | – | – | 5 | – | 0 | 0 | 0 |
| Oedelem (Beverhoutsveld) | – | – | – | – | – | 2 | 0 |
| Totaal | 21 | 29 | 29 | 88 | 102 | 85 | 122 |
Tabel 1 = aantallen Grote Zilverreigers op de gekende slaapplaatsen in Noord-West-Vlaanderen, november 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021 en 2022
Kleine Zilverreiger
Verblijft zoals gezegd in de zomer en het vroege najaar meestal in de polder en zwermt tijdens de winter uit over de ganse regio.
Een stijgend aantal broedkoppel te Koolkerke en in de Zwinbosjes en een voorlopig zacht winterhalfjaar zorgde voor een record november aantal. Vooral rond het Zwin maar ook in en rond de Achterhaven. Hier opvallend dat de vogels nu in de Fonteintjes i.p.v. in de Smientweiden slapen en de helft richting Blauwe Toren trekt.
Er zijn zeker nog enkele heel kleine slaapplaatsen in de regio, maar die zijn onmogelijk allen op te sporen/op te volgen.
| Gebied | Mid nov 2016 | Mid nov 2017 | Mid nov 2018 | Mid nov 2019 | Mid nov 2020 | Mid nov 2021 | Mid nov 2022 |
| Zeebrugge ( Smienten weiden)- Fonteintjes | 20 | 21 | 15 | 20 | 4 | 0 | 13 |
| Zeebrugge-Lissewege (exacte plaats onbekend) | – | – | – | – | 13 | 9 | |
| Knokke (Int Dijk – Retranchement | 10 | 13 | 19 | 17 | 12 | 33 | 41 |
| Brugge – Blauwe Toren | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 5 | 13 |
| Damme (kant Fort Beieren) | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | 1 | 1 |
| Hoeke (kleiputten/steenbakkerij) | 0 | – | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Meetkerke (Jagersput) | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| Oedelem/Sint-Kruis (bosjes) | 9 | 7 | 1 | 3 | 0 | 3 | 0 |
| Torhout (Groenhove Bufferbekken | 0 | – | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| Snellegem (Debaets) | – | – | 0 | 1 | 0 | 0 | 0 |
| Eernegem – Stationsput | – | – | – | 5 | 0 | 0 | 0 |
| Totaal | 39 | 42 | 35 | 47 | 31 | 51 | 69 |
Tabel 2 = aantallen Kleine Zilverreigers op de gekende slaapplaatsen in Noord-West-Vlaanderen, november 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021 en 2022
Koereiger
De Koereiger is al enkele jaren aan een stevige opmars bezig, maar dit jaar zijn de aantallen nogmaals meer dan verdubbeld!
Opvallend is toch dat ze vooral in het westelijk deel van de regio vertoeven, terwijl de grote zilverreiger helemaal verdeeld over de regio verschijnt.
De aantallen op de 3 slaapplaatsen zijn indrukwekkend:
Kleiputten van Wenduine: 13.11: 74 vogels
Moerasbos Klemkerke: 10 .11: 29 vogels
Jagersput Meetkerke: 12.11: 20 vogels
Dus nieuwe regionale record van 123 slapende vogels! 56 vogels in november 2021.
De vogels worden overdag heel regelmatig gezien in de volledige westelijke helft van de regio (Uitkerke, Klemskerke) en leggen vaak grote afstand af om de slaapplaats te bereiken.
Westkust
Net zoals de vorige jaren stuurde Koen Devos, waarvoor dank, ook de gegevens van de Westkust, ter vergelijking door.
- Blankaart Woumen: 76 Grote Zilverreigers, 8 Kleine Zilverreigers, 165 Koereigers
- Kleiputten Stuivekenskerke: 42 Grote Zilverreigers, 6 Kleine Zilverreigers en 30 Koereigers
- Komgronden Lampernisse: nihil
- Jagersbosje Vladslo: 12 Grote Zilverreigers, 2 Kleine Zilverreigers
- Bosje Steenkerke (Veurne): 14 Grote Zilverreigers, 17 Koereigers
- Plasje Nieuwkapelle: 14 Grote Zilverreigers
- IJzerbroeken Reninge: 21 Grote Zilverreigers
- Sluizen Nieuwpoort: 9 Kleine Zilverreigers
Totaal regio Westkust (aantallen verleden jaar tussen haakjes) :
Grote Zilverreiger: 179 (132)
- Kleine Zilverreiger: 25 (16)
- Koereiger: 212 (83)
Slotwoord
Indien u in de volgende weken of maanden nog slaapplaatsen ontdekt of telt – graag alle informatie op waarnemingen.be plaatsen en of aan fds4022@gmail.com doormailen aub
Dankwoord
Met dank aan alle slaapplaatstellers en medetellers: Luc Maertens, Frank De Scheemaeker, Johan Debuck, Wim Jans, Geert Carette, Eric Hermy, Anthony Maes, Emmanuel Crul, Gilles Bavay, Robrecht Pillen, Stijn Cooleman, Marc De Ceuninck, Stefaan Anseeuw, Rik Vande Kerchove, Ruben Saey, Sam De Wanckele, Wim Pauwels, Luc De Cat, Romain Deloof, Geert Declercq, Franky Beidts. Ook alle waarnemers die toevallige waarnemingen melden en ook dank aan de fotografen wiens foto’s ik uit de Mergus mediatheek plukte. Excuses als ik iemand vergat!
Literatuur
D’hoore P, 2001. De aanwezigheid van de Kleine Zilverreiger in het witte polderdorp Lissewege: 1995-2000. Mergus Nieuwsbrief nr 8.
De Scheemaeker 2004. Slaaptrektelling Kleine Zilverreiger in het Zwin/Zwinbosjes te Knokke, winter 2001-2002. Mergus Nieuwsbrief nr 18: blz 12-14
De Scheemaeker 2005. Slaaptrektelling Kleine Zilverreiger in het Zwin/Zwinbosjes te Knokke, winter 2002-2003. Mergus Nieuwsbrief nr 20: blz 2-4
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2003-2004. Mergus 2007 (32): blz 16-23
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2004-2005. Mergus 2007 (32): blz 24-32
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2005-2006. Mergus 2007 (32): blz 33-42
Voisin Claire, José Godin and Alain Fleury 2005. Status and behaviour of Little Egrets wintering in western France. British Birds, september 1995:468-475.
De Scheemaeker 2016. Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 12 en 13 november 2016. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2019. Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 15-16 januari 2019. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2019. Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 14 en 15 november 2019. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2020. Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 13 en 14 november 2020. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2021. Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 12 en 13 november 2021. Mergus website – projecten Zilverreigers
Frank De Scheemaeker, Ronselarestraat 105, 8380 Brugge – fds4022@gmail.com