Resultaten slaapplaatstellingen Koe-, Kleine- en Grote Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen weekend 15-16 januari 2022
Frank De Scheemaeker
Inleiding
In het weekend van 15 en 16 januari 2022 telden we net als in 2016, 2017, 2018, 2019, 2020 en 2021 op vraag van het INBO (Instituut voor Natuur – en Bos Onderzoek) te Brussel, opnieuw de slaapplaatsen van de ‘witte ‘reigers in onze regio. Dit zou opnieuw simultaan over gans Vlaanderen gebeuren.
Resultaten
In het totaal noteerden we op 18 verschillende locaties slaapplaatsen: 13 in de polder en 5 in de zandstreek. Er kwamen in totaal 46 Kleine Zilverreigers, 97 Grote Zilverreigers en 39 Koereigers slapen. Voor wat betreft de Grote Zilverreiger is dat een status quo, wat betreft Koereiger een historisch recordaantal en wat betreft de Kleine Zilverreiger een nieuw decenniumrecord. Enkele kleinere slaapplaatsen werden wellicht niet gevonden, waardoor het effectief aantal nog net iets hoger zal liggen. Waar de vogels bij valavond of in de vroege ochtend in de onmiddellijke omgeving van een potentiele slaapplaats werden gezien, werden deze wel meegeteld.
Op zaterdag 15 januari hadden we daarenboven ook nog af te rekenen met een laat opkomende mist.
Een zaak hebben we alvast bijgeleerd dat de meeste slaapplaatsen totaal ongestoord, veel nauwkeuriger en vlugger kunne geteld worden in de slaapplaats zelf!
Bespreking per gebied
ZEEBRUGGE: SMIENTENWEIDEN (2 Kleine Zilverreigers) – FONTEINTJES (3 Koereigers)
Een traditionele slaapplaats van de Kleine Zilverreiger was het privé bosje in de Zeebrugse Smientenweiden. Daar telde Franky Beidts op 19/01 ’s avonds 2 Kleine Zilverreigers. De vogels uit de Achterhaven, Lissewege en Zuienkerke gaan namelijk al enkele maanden naar de Blauwe Toren slapen, waardoor alleen nog plaatselijke vogels de slaapplaats gebruiken.
De ganse periode verbleven ook enkele Koereigers in de omgeving. Op 23 01 werd uiteindelijk de slaapplaats gevonden in het Noordelijkste Fonteintje (Franky Beidts)
UITKERKE: KLEIPUTTEN VAN WENDUINE (3 Grote en 1 Kleine Zilverreiger en 24 Koereigers)
Dirk Content en Bart Verstraete en tel team namen tijdens hun Aalscholver slaapplaatstelling op zaterdag 15.01 3 Grote Zilverreigers, 1 Kleine Zilverreiger en 24 Koereigers waar op deze slaapplaats! Sterk! Geert Declercq bevestigde deze aantallen op zondagmorgen!
KNOKKE: ZWIN – RETRANCHEMENT – NIEUWE VREDE (17 Kleine-, 5 Grote Zilverreigers en 1 Koereiger)
Op zaterdagmorgen 15 01 vatte Frank De Scheemaeker post in de Oude Vrede en zag er bij ochtendgloren 17 Kleine, 5 Grote Zilverreigers en 1 Koereiger wegvliegen van de goed te tellen slaapplaats. De Kleine Zilverreigers hebben de vroegere slaapplaats te Retranchement moeten verlaten, omdat de begroeiing – die voor rust en slaapgelegenheid zorgde – langs het afleidingskanaal over een lengte van meer dan 2 km verwijderd werd. Een woestijnaanzicht als je daar langsrijdt.
DAMME: VERBRAND FORT (16 Grote en 2 Kleine Zilverreigers) – FORT BEIEREN (4 Grote Zilverreigers)
Beide slaapplaatsen waren bevolkt dit weekend. De simultaantelling op zondagavond 16.01.22 telling met Rudy en Niels enerzijds en Robrecht en Moniek anderzijds resulteerde in 20 Grote en 1 Kleine Zilverreiger voor de 2 plaatsen samen.
BRUGGE: BLAUWE TOREN (21 Kleine en 5 Grote Zilverreigers)
De verrassing van het jaar! Alle Kleine Zilverreigers uit de Achterhaven gaan niet meer in Zeebrugge, maar in de Blauwe Toren slapen: 21 ex!! De 5 Grote Zilverreigers vormen een normaal aantal. Beide vogelsoorten slapen net als in de Oude Vrede afzonderlijk. Kleine Z in omgevallen bomen boven wateroppervlakte, Grote Z in bomen langs de put rand. Teller van dienst: Frank De Scheemaeker op zaterdagvond 15 01 2022
DUDZELE: RONSELAREBOSJES (3 Grote Zilverreigers)
De ganse maand 3 vogels op de kleine slaapplaats naast mijn deur. FDS.
KLEMSKERKE – SCHAPEBOER STRUWEEL-MOERASJE (3 Grote Zilverreigers)
Door wie of door wat verstoord of bijna zo goed als verlaten? Slechts 3 vogels op één van de grootste slaapplaatsen ooit in de regio! Tijdens het telweekend telde Wim Pauwels er dus slechts 3 en ging op verder onderzoek uit en vond o.a. 9 Grote Zilverreigers te Oudenburg. Knap.
OUDENBURG – WEIDEN POMPJE (9 Grote Zilverreigers in riet! en 5 Koereigers in de directe omgeving – maar waar?)
Nieuwe slaapplaats, eigenlijk net op de rand/buiten de regio! Omdat de traditionele slaapplaats te Klemskerke zo goed als niet bezet was, trok Wim tijdens het telweekend op zoektocht en vond 9 Grote Zilverreigers slapend in het riet van het Pompje. Een totaal nieuwe biotoop als slaapplaats. De exacte slaapplaats van de 5 Koereigers ter plaatse kon nog niet gevonden worden.
STALHILLE – MOERASBOSJE (2 Grote Zilverreigers)
Stijn Cooleman merkte twee slapende vogels op – 15 01 2022.
MEETKERKE: LAGE MOERE (15 Grote en 1 Kleine Zilverreiger)
De vogels komen slapen in een privé jachtput net ten noorden van de Betonfabriek langs het kanaal Brugge-Oostende. De traditionele telpost langs de zandweg die vertrekt aan de Put van Meetkerke bleek toch niet zo’n ideale plaats. Frank telde op 14.01 slechts 6 vogels – veel te weinig. Op zondagmorgen 23 01 waagde hij een poging in de Jachtput zelf en had toen de normale aantallen: 15 Grote en 1 Kleine Zilverreiger ter plaatse, samen slapend, en perfect te tellen zonder te verstoren.
HOEKE: STEENBAKKERIJ (19 Grote Zilverreigers)
Na jaren zoeken hebben we uiteindelijk de exacte slaapplaats gevonden en een plaats waar we ze ‘veilig’ kunnen tellen. Er kwamen niet minder dan 19 vogels slapen aan de Steenbakkerij op 15 01 (FDS). Ook aan de Kleiputten werd postgevat voor de Aalscholvers – maar daar geen slapende vogels (Gilles Bavay).
JABBEKE: KLEINE PRIVEVIJVER NABIJ MASKOBOSSEN: (6 Koereigers)
Gealarmeerd door dagelijkse aanwezigheid van een zestal vogels in Jabbeke, in de week voorafgaand aan de telling, trok Stijn Cooleman op onderzoek uit en vond op 14 01 2022 de slaapplaats van deze vogels in de tuinvijver van Dr Bonny in Jabbeke. Danny Claeysier en Marcel Pottier bevestigen!
ZEDELGEM: VLOETHEMVELD: (3 Grote Zilverreigers)
Luc De Cat meldde op 15/01 2 (veel mist) en op 16/01 (geen mist) 3 vogels op de traditionele slaapplaats.
SIJSELE – OEDELEM – SINT-KRUIS: RYCKEVELDE – TWAALFHOEK – GOLF – ZANDBERGHOEVE (9 Grote Zilverreigers)
Tijdens het telweekend werden geen vogels vastgesteld aan het gekende kleine Sparrenbosje ten Zuiden van Ryckevelde. Maar toch vertoeven er dagelijks een zestal Grote Zilverreigers in die ruime regio. Het is de eerste keer dat de exacte slaapplaats niet werd gevonden. We blijven echter zoeken. Slechts 1 Kleine Zilverreiger gemeld. (Eric Hermy, Ignace Anseeuw, Rik Vande Kerchove, Filip Matthys, e.v.a.) Opnieuw één Grote Zilverreiger kwam slapen aan de Zandberghoevevijver te Oedelem en twee in de directe omgeving van de Golf te Sijsele (Stefaan Anseeuw)
EERNEGEM – STATIONSPUT en of WESTKERKE – REIGERKOLONIE
Sam Dewanckele meldt dat er geen vogels kwamen slapen rond de Stationsput van Eernegem. We kregen ook geen meldingen van slapende vogels rond de Reigerkolonie Westkerke.
KLEINERE – ONREGELMATIGE SLAAPPLAATSEN (1 Grote Zilverreiger)
Wel zat dagelijks minstens 1 Grote Zilverreiger in de as Oostkamp-Ruddervoorde. Deze zou ik zeker durven meetellen.
Bespreking resultaten
Grote Zilverreiger
De 97 Grote Zilverreigers zorgen voor een min of meer status quo! De zachte winter tot nu toe zorgde ervoor dat er geen vogels wegtrokken en alle traditionele weidecomplexen bevolkt bleven. Opvallend is dat de meeste vogels opnieuw heel laat tot zelfs in het bijna pikdonker (na 18u) naar de slaapplaatsen vlogen.
| Gebied | Mid jan 17 | Mid jan 18 | Mid jan 19 | Mid jan 20 | Mid jan 21 | Mid jan 22 |
| Knokke (Nieuwe Vrede) | – | 3 | 5 | 7 | 15 | 5 |
| Wenduine (Kleiputten) | – | – | – | 9 | 14 | 3 |
| Damme (kant Fort Beieren)/Oostkerke | 6 | 2 | (3) | 18 | 4+15 | 4+16 |
| Hoeke (kleiput/steenbakkerij) | 3 | 6 | 0 | 6 | 9 | 19 |
| Dudzele (Ronselareweiden) | – | 2 | 2 | 0 | 2 | 3 |
| Brugge (Blauwe Toren) | – | 3 | 0 | 7 | 0 | 5 |
| Meetkerke (Jagersput) | 7 | 17 | 4 | 15 | 15 | 15 |
| Stalhille (Moerasbosje) | – | – | – | – | 2 | 2 |
| De Haan – Klemskerke | – | – | 9 | 27 | 19 | 3 |
| Oudenburg – Pompje | – | – | – | – | – | 9 |
| Zedelgem (Vloethemveld) | 1 | 1 | 3 | 2 | 2 | 3 |
| Oostkamp –Assebroek – Oedelem
(Warandeputten)
|
1 | 0 | – | 0 | 1 | (6) |
| Sijsele (Stockmanshoeve) | – | 1 | 1 | 1 | (2) | |
| Sijsele (Zandberghoeve) | 1 | 1 | 1 | 1 | ||
| Eernegem (Stationsput) | – | – | – | – | – | – |
| Oostkamp-Ruddervoorde | 1 | (1) | ||||
| Totaal | 18 | 36 | 28 | 92 | 101 | 97 |
Tabel 1 = aantallen Grote Zilverreigers op de gekende slaapplaatsen in Noord-West-Vlaanderen, winterhalfjaar 2016/2017, 2017/2018, 2018/2019, 2019/2020, 2020/2021 en 2021/2022
( ) betekent zeker in de directe omgeving slapend, maar exacte plaats niet gevonden.
Kleine Zilverreiger
Verblijft zoals gezegd in de zomer en het vroege najaar meestal in de polder en zwermt tijdens de winter uit over de ganse regio.
Dit was niet echt zo expliciet in 2022. De meeste vogels bleven in de kustregio en veel minder binnenland waarnemingen dan andere jaren. Misschien zitten de zachte winters daarvoor iets tussen?
Er zijn zeker nog enkele heel kleine slaapplaatsen in de regio, maar die zijn onmogelijk allen op te sporen/op te volgen. Waar zo goed als zeker werden de losse waarnemingen van ochtend en avondvogels aan deze slaapplaatsen gelinkt.
| Gebied | Mid jan 2017 | Mid jan 2018 | Mid jan 2019 | Mid jan 2020 | Mid jan 2021 | Mid jan 2022 |
| Zeebrugge ( Smientenweiden) | 15 | 13 | 16 | 13 | 13 | 2 |
| Kleiputten Wenduine | – | – | – | 2 | 0 | 1 |
| Knokke (Int Dijk – Retranchement) (Nieuwe Vrede) | 4 | 9 | (3) | 5 | 3 | 17 |
| Damme (kant Fort Beieren- Rombautswerve) | 1-0 | 3-0 | 0 | 0 | 1-0 | 0-1 |
| Hoeke (kleiputten/steenbakkerij) | 2 | – | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Meetkerke (Jagersput) | 6 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 |
| Brugge (Blauwe Toren) | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 21 |
| Oedelem/Sint-Kruis (bosjes) | 3 | 7 | 5 | 6 | 7 | 1 |
| Torhout (Groenhove Bufferbek. of omgeving) | 3 | – | 0 | 1 | 0 | 1 |
| Snellegem (Debaets) | – | 2 | 0 | – | 0 | 1 |
| De Haan | — | – | 3 | – | 0 | 0 |
| Sint-Michiels-Kerkebeek | – | – | – | 1 | 0 | 0 |
| Eernegem – Stationsput | – | – | – | 5 | 1 | 0 |
| Totaal | 30 | 35 | 27 | 32 | 25 | 46 |
Tabel 2 = aantallen Kleine Zilverreigers op de gekende slaapplaatsen in Noord-West-Vlaanderen, winterhalfjaar 2016/2017, 2017/2018, 2018/2019, 2019/2020, 2020/2021 en 2021/2022
Koereiger
De Koereigers zijn wellicht dankzij de milde winter tot nu toe in de regio gebleven, alhoewel de meeste koeien op stal staan. Zoals jullie hierboven kunnen lezen, werden minstens 39 vogels geteld op 5 slaapplaatsen, dat zijn beiden winterrecords.
Volgende slaapplaatsen werden ontdekt:
15.01.2022: 1 ex Nieuwe Vrede te Knokke (FDS)
15.01.2022: 24 ex Kleiputten Wenduine (DC, BVS)
16.01.2022: 6 ex Prive vijver nabij Masko Bossen te Jabbeke (SCO)
20.01.2022: 5 ex grens Klemskerke/Oudenburg (WPW)
23 01 2022: 3 ex Fonteintjes Zeebrugge (FBe)
Gegevens Westkust
Aan de Westkust volgende resultaten:
Grote Zilverreiger:
– Blankaart Woumen: 59
– Broeken Reninge: 0
– Plasje Nieuwkapelle: 19
– Komgronden Lampernisse: 0
– Kleiputten Stuivekenskerke: 30
– Bosje Vladslo: 19
– Plasje Steenkerke; 24
– Sluizen Nieuwpoort: 0
Totaal: 151
Kleine Zilverreiger:
– Blankaart Woumen: 7
– Kleiputten Stuivekenskerke: 2
– Sluizen Nieuwpoort: 5
Totaal: 14
Koereiger:
– Blankaart Woumen: 103
– Kleiputten Stuivekenskerke: 15
Totaal: 118
Slotwoord
We zijn benieuwd naar de nationale totaalaantallen, die wellicht in een bijdrage in Oriolus of in een INBO Nieuwsbrief zullen gepubliceerd worden.
Indien u in de volgende weken of maanden nog slaapplaatsen ontdekt of telt – graag alle informatie op waarnemingen.be plaatsen en aan fds4022@gmail.com doormailen
Dankwoord
Met dank aan alle tellers en medetellers: Frank De Scheemaeker, Gilles Bavay, Niels Wuyts, Robrecht Pillen, Rudy Deplae, Moniek Knuyssen, Stefaan Anseeuw, Eric Hermy, Rik Vande Kerchove, Ignace Anseeuw, Sam Dewanckele, Wim Pauwels, Stijn Cooleman, Luc De Cat, Geert Carette, Franky Beidts, Bart Verstraete en Dirk Content. En alle medetellers!
En ook diegenen die spontaan hun gegevens op waarnemingen.be posten. Vaak waren ze van onschatbare waarde bij het samenleggen van de puzzelstukjes. En Koen Devos voor het door sturen van de Westkustgegevens. Ook dank aan de fotografen wiens foto’s ik uit de Mergus mediatheek plukte.
Literatuur
D’hoore P, 2001. De aanwezigheid van de Kleine Zilverreiger in het witte polderdorp Lissewege: 1995-2000. Mergus Nieuwsbrief nr 8.
De Scheemaeker 2004. Slaaptrektelling Kleine Zilverreiger in het Zwin/Zwinbosjes te Knokke, winter 2001-2002. Mergus Nieuwsbrief nr 18: blz 12-14
De Scheemaeker 2005. Slaaptrektelling Kleine Zilverreiger in het Zwin/Zwinbosjes te Knokke, winter 2002-2003. Mergus Nieuwsbrief nr 20: blz 2-4
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2003-2004. Mergus 2007 (32): blz 16-23
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2004-2005. Mergus 2007 (32): blz 24-32
De Scheemaeker 2007. Slaapplaatstellingen Kleine Zilverreiger in Noord-West-Vlaanderen, winter 2005-2006. Mergus 2007 (32): blz 33-42
Voisin Claire, José Godin and Alain Fleury 2005. Status and behaviour of Little Egrets wintering in western France. British Birds, september 1995:468-475.
De Scheemaeker 2016 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 12 en 13 november 2016. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2019 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 15-16 januari 2019. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2019 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 14 en 15 november 2019. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2020 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 17 en 18 januari 2020. Mergus website – projecten Zilverreigers
De Scheemaeker 2021 Slaapplaatstellingen ‘witte’ reigers in Noord-West-Vlaanderen, weekend 15 en 16 januari 2021. Mergus website – projecten Zilverreigers
Frank De Scheemaeker, Ronselarestraat 105, 8380 Brugge – fds4022@gmail.com