Beknopt verslag overwinterende Stootvogels in Noord-West-Vlaanderen, 18 tot 21 januari  2008

 

Nicholas Endriatis en Frank De Scheemaeker

Inleiding

 

Het is nu bijna 2 decennia lang dat we onze overwinterende dagroofvogels in Noord-West-Vlaanderen tellen. Het telweekend liep van vrijdag 18 tot en met maandag 21 januari 2008.  Op het einde volgen ook de resultaten van de regio Torhout als losse aanvullende gegevens.

Telgebied

 

Het telgebied bleef net hetzelfde als de vorige jaren, namelijk het noorden van de provincie West-Vlaanderen. Er werd geteld van Knokke tot De Haan, voor wat het noorden betreft, en tot boven Torhout en Wingene, voor wat het zuiden van het door ons omlijnde gebied betreft. Alles samen bedraagt de totale oppervlakte zo’n 640 km² verdeelt in ongeveer 290km² polder, kuststreek en havengebied, 300 km² bos- en zandstreek en 50 km² verstedelijkt gebied.

De polders worden voornamelijk gekenmerkt door grote graslandcomplexen en akkers. Het landschap in de zandstreek is op zijn beurt dan meer afwisselend met vrij veel bos en bebouwing.

De voornaamste boscomplexen zijn het Bulskampveld (Beernem), Vloethemveld (Zedelgem) en het de gekende bossen rondom St-Andries en St-Michiels.

De Brugse Stadskern en deze van De Haan, Blankenberge, Knokke-Heist, Loppem, Oostkamp, Jabbeke en Beernem vallen dan weer de noemer van “verstedelijkt gebied”.

 

Methode

Door de enthousiaste medewerking van Stijn Cooleman kreeg iedereen dit jaar nieuwe digitale stafkaarten van zijn telgebied met daarop de rasters en benamingen per deelgebied. Een oprecht woord van dank aan Stijn voor de vele uren werk dat hij hierin heeft gestoken.  Het zal ons in de toekomst een hoop werk besparen.

Alle waarnemingen werden genoteerd op een speciaal telformulier, waarop nu naast elke waarneming de exacte plaatscode kon genoteerd worden, wat het verwerken van de gegevens een stuk eenvoudiger maakte.  Misschien dat iedereen tegen volgend jaar zelf z’n resultaten zal kunnen ingegeven via het invoerportaal op onze website www.mergus.be .

Op enkele uitzonderingen na werd elk gebied terug door dezelfde teller onderzocht als de vorige jaren. Er waren tijdens het telweekend ook slaapplaatstellingen in het Zwin te Knokke in de Achterhaven van Zeebrugge.

 Alle waarnemingen werden in de computer ingebracht en verwerkt in het programma “Vogels” van Roland Vannieuwenhuyze.  Er werden opnieuw enkele losse aanvullende waarnemingen uit de telperiode gebruikt om toch tot ‘gebieddekkende’ resultaten te komen. 

Weersomstandigheden

Het weer was bijzonder zacht dit winterhalfjaar.Er werden geen vorstperiodes in onze regio genoteerd en tijdens de telperiode leek het meer herfst dan wel winter te zijn. 

Het telweekend zelf was bijzonder wisselvallig met zwaarbewolkt weer en regelmatige zware regenbuien en heftige Z wind, dus geen ideaal telweer. Enkele vogelaars telden door dit slechte weer het daaropvolgende week. Hun waarnemingen werden meegeteld!

Resultaten en bespreking

1. GEBIEDSBESPREKING

Tabel 1 geeft een overzicht van alle resultaten per deelgebied.

We stellen terug een daling van de aantallen stootvogels vast in de polder ten overstaan van de zandstreek.  Voor het derde jaar op rij dalen de totalen in de polder van 316 rover in 2005 naar 276 in 2006 naar 258 in 2007.  Terzelfder tijd stijgen de aantallen in de zandstreek van 168 in 2005 naar 179 in 2006 naar 204 stootvogels in 2007. Een echte verklaring hiervoor is niet direct te geven.  Het is voornamelijk de Buizerd die meer en meer de zandstreek gaat verkiezen boven de polder.  Kiekendieven, Torenvalk en Slechtvalk blijven uiteraard de polder prefereren.  De aantallen van Sperwer stijgen of dalen evenredig zowel in de polder als de zandstreek. 

In vergelijking van 2006 vertoeven minder stootvogels in volgende poldercomplexen.  De aantallen in de Zwinstreek dalen drastisch van 46 rovers in 2006 nar 26 in 2007.  De driehoek Oostkerke – Hoeke – Lapscheure daalt van 56 stuks in 2006 naar 43 in 2007.  Zelfde daling stellen we vast in Dudzele – Koolkerke – Damme van 37 in 2006 naar 24 in 2007.  In de andere poldercomplexen blijven de aantallen relatief stabiel.

In de zandstreek doen volgende boscomplexen het dan weer beter: Bossen van Sint-Andries en Sint-Michiels, Vloethemveldcomplex en de bossen van Oostkamp tot Ruddervoorde.  Deze laatste met de vele uitgestrekte privébossen is de grootste steiger van 44 stootvogels geteld in 2006 naar 64 stuks in 2007.   Een heel ander beeld krijgen we in het aanpalende gebied van Beernem en Wingene waar ondanks zware telinspanningen dit jaar (en ook de vorige jaren) maar weinig roofvogels konden worden geteld.   In totaal 11 in 2007 en 14 in 2006.  Onwaarschijnlijke verschillen voor aanpalende gebieden!

 

2. SOORTBESPREKING

Bruine Kiekendief Circus aeruginosus

 

 

            Sinds 2001 een jaarlijkse wintergast. Dit jaar drie waarnemingen, één te Vlissegem, 1 ex te Uitkerke en 1 ex in de Achterhaven, dat later op de dag in rietveld Pelikaan kwam slapen. Alle vogels werden in wijfjeskleed doorgegeven.  Winterwaarnemingen blijven dus bijzonder zeldzaam in onze regio.  Het wintermaximum blijft voorlopig staan op 2002 toen er 11 Bruine Kiekendieven werden geteld.

 

 

Vergelijking met vroegere tellingen.

Jaar	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008
Aantal	6	11	4	2	1	3	1	3

 

 

 

 

Blauwe Kiekendief Circus cyaneus

 

 

            Dit winterhalfjaar was zoals gezegd zeer zacht. Gevolg een beperkt aantal  overwinterende Blauwe Kiekendieven.  We noteerden maximaal 11 exemplaren waaronder 2 mannetjes. Het gemiddelde aantal overwinteraars de laatste 10 jaar lag op ca 11 exemplaren.

            We noteerden 7 waarnemingen betreffende 10 ex in de polder.  Uit volgende gebieden kwamen er waarnemingen:  Kleiputten Heist 1 m, Kleiputten Nieuwe Vrede 1 w/imm, de Uitkerkse Polder 1m, 3w/imm, de polders te Vlissegem 1w/imm, Plevierweiden te Oostkerke 1 w/imm ,de Ronselareweiden te Dudzele 1w/imm en de weiden te Stalhille eveneens 1 w/imm.

Telkens 2 w/imm werden genoteerd op de slaapplaatsen in Rietveld Pelikaan en het Zwin te Knokke, maar deze ex kunnen ook overdag gezien zijn en werden niet bij de totalen bijgeteld.

In de zandstreek slechts 1 wnm: 1 ad m Park te Loppem.

Uit de regio Torhout geen waarnemingen.

Vergelijking met vroegere tellingen.

Jaar	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008
	12	21/23	11	8	7	3-4	11	15	12	6-7	14/16	9	11

 

Buizerd Buteo buteo

 

Foto: Geert Vanhulle

Dit winterhalfjaar halen we met 176 ex voor het eerst sinds lange tijd niet meer de kaap van de 200 getelde Buizerds in onze regio. We denken echter dat de ongunstige weeromstandigheden de grootste spelbreker waren en dat reële achtergang van de winterpopulatie eerder beperkt is. T.o.v. 15 jaar terug is ze alvast nog steeds verdubbeld (88 à 100 vogels in 1994). Het blijft de meest vertegenwoordigde en best verspreide roofvogel in

onze regio. Net als bij de Sperwer ongeveer evenveel ex gespot in de polder t.o.v. de bosrijke zandstreek..  In totaal werden  87 Buizerds geteld in de polder (95 in 2007, 123 ex in 2006 en 111 ex in 2005) tegenover 89 in de zandstreek (132 in 2007, 115 ex in 2006 en 116 in 2005). 

            Vooral aan de kust werden opvallend minder vogels genoteerd dan vorig jaar: bv slechts 6 ex voor de Zwinstreek t.o.v. 13 ex in 2007. De driehoek Dudzele – Koolkerke – Damme daarentegen was goed voor 17 ex t.o.v. 11 ex  in 2007.  Het grootst aantal vogels verbleef terug in de driehoek Oostkerke-Hoeke-Lapscheure met 17 stuks maar ook hier minder vogels dan in 2005, 2006 en 2007 toen werden resp 29, 29 en 22 ex werden genoteerd.

Ook slechts 7 ex in de Moeren van Meetkerke en Houtave 11 ex in de Polderrand tussen Bloemendale en Varsenare.  Voor de zandstreek zijn er twee opvallende zaken: opnieuw een hoge concentratie aan Buizerds in de uitgestrekte privé bossen van Loppem, Oostkamp, Waardamme en Ruddervoorde.  In totaal werden hier niet minder dan 30 Buizerds geteld.   Ook vorige jaren werden reeds hoge aantallen genoteerd: 27 ex in 2005 en 31 ex in 2006 en 44 ex in 2007.  Ook de Brugse rand met 13 ex en het Beverhoutsveld met eveneens 1 2ex doen het niet onaardig. In en rond het Bulskampveld dit jaar 12 ex, een verdubbeling tov 2007.

Vergelijking met vroegere tellingen.

Jaar	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008
Aantal	143	178	192	226	258	158	195	240	247	227	238	220	176

 

Sperwer Accipiter nisus

            Er werden dit jaar iets minder Sperwers waargenomen dan het vorige winterhalfjaar.  In totaal telden we 39 ex tov  51 in 2007, 33 in 2005 en 32 in 2006.  Door de korte telperiode is de trefkans van deze moeilijk te tellen soort relatief laag.  Rond de eeuwwisseling waren er verschillende jaren met nog hogere concentraties: 1999: 68 ex en 2000: 74 ex..

In de Polders noteerden we 19 ex en in de zandstreek 20 ex.

            Net zoals in de vorige jaren wordt de Sperwer relatief gelijkmatig in alle deelgebieden van de polder waargenomen.  De hoogte aantallen van telkens 4 vogels werden genoteerd in de Achterhaven van Zeebrugge en de polderregio Dudzele, Damme, Oostkerke.  In de zandstreek werd het hoogste aantal actieve exemplaren genoteerd in bossen van Oostkamp en Loppem met 7 ex, gevolgd door regio Bulskampveld met 4 ex.

Vergelijking met vroegere tellingen.

Jaar	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008
Aantal	24	51	59	68	74	50	41/45	52	48	33	21	51	39

 

Torenvalk Falco tinnunculus

 

 

            De telling van de overwinterende Torenvalken is een heruitgave van de resultaten van vorig jaren.  Op 2 Torenvalken na werden exact dezelfde aantallen geteld als vorig jaar: 148 in 2007 en 147 ex in 2006.   Maar in de polder werden 132 ex geteld t.o.v.107 Torenvalken in 2007 en in het zuiden van de regio 18 ex t.o.v. 41 in 2007.  Vogels hebben duidelijk een voorkeur voor het polderlandschap waar we blijkbaar een stabiele muizenpopulatie hebben. 

            In de polder lopen de aantallen in sommige gebieden wel sterk terug om dan in andere net weer toe te nemen.  Zo lopen de aantallen het sterkst terug in de Zwinstreek van 26 Torenvalken in 2006 naar 8 stuks in 2007 en nog slechts 6 ex in 2008.  Ook de regio Hoeke loopt terug van 21 naar 17 en nu naar 16 Torenvalken.  Een pak meer Torenvalken werden geteld te Uitkerke.  Hier werd een stijging genoteerd van 9 Torenvalken in 2006 naar 17 in 2007 en 31 ex  dit jaar.  Ook de polders van Vlissegem en Klemskerke doen het beter met 22 ex dit jaar,  15 ex in 2007 en 9  ex in 2006.

In de zandstreek werden in alle deelgebieden Torenvalken genoteerd zij het overal in relatief klein aantal. De gelijkmatige verspreiding over het ganse gebied valt op.

Vergelijking met vroegere tellingen.

Jaar	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008
Polder	150	88	87	135	99	87	93	128	96	167	108	107	132
Zandstreek	34	37	27	40	32	37	17	38	27	34	39	41	18
TOTAAL	184	125	114	175	131	124	110	166	123	201	147	148	150

 

 

 

 

Slechtvalk Falco peregrinus

            We hebben een stabiel aantal van ca 18 overwinterende Slechtvalken, waarvan slechts1 overwinteraar in de zandstreek.  Ook net buiten de regio te Torhout werd tijdens het telweekend voor het eerste een overwinteraar ontdekt. De vogel werd nadien nog meermaals waargenomen.

            De beste plaatsen om Slechtvalken ‘aan het werk’ te zien blijven de Achterhaven van Zeebrugge, de Polders van Uitkerke en opvallend ook de Hoekse regio.  Maar ook uit de Moeren van Meetkerke en Houtave kwamen meldingen. Ook in het centrum van Brugge was  ‘ons’ koppel Slechtvalk aanwezig op en rond OLV toren.

In de zandstreek verbleef  telkens 1 Slechtvalk en dit je Wingene.

 

Vergelijking met vroegere tellingen.

Jaar	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008
Aantal	3	7-8	10	18	16	13	13	16	19à21	18

           

 

 

 

Smelleken Falco columbarius

            In totaal waren er dit jaar gedurende de langere telperiode 5 waarnemingen.  4 Overwinteraars werden genoteerd in de polder en 1 in de zandstreek.

 

            Op 20/01 vlogen niet minder dan 2 Smellekens in de omgeving van het Luzerneveld te Zeebrugge (DVT).   Verder telkens 1 Smelleken aan de Warandeputten te Oostkamp op 22/01 (WDI), langs de kuststrook van de Uitkerkse Polder op 24/01 (EW) en op 29/01 aan de Fonteintjes te Zeebrugge (RVK).. 

 

Vergelijking met vroegere tellingen.

Jaar	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008
Aantal	3	5	3	5	3	5	2	3	5	5

 

Aanvulling: resultaten regio Torhout

 

Ook te Torhout werd traditiegetrouw in hetzelfde weekend geteld als aan de Oostkust. Hier werd wel alleen tijdens het telweekend geteld op vrijdag 20 en zaterdag 21 januari.

In totaal werden voor de regio Groot-Torhout (Wijnendaele en omgeving) overdag 34 Buizerds (23 in 2006 en 2005 en 27 in 2004), 11 Sperwer (9 in 2006 en 8 in 2005) en slecht 4 Torenvalken (7 in 2006 en 9 in 2005) opgemerkt.  Voor het eerste overwinterde ook 1 juv Slechtvalk in de omgeving van het Wijnendalebos.  De spreiding van Buizerd over de regio Torhout is als volgt verdeeld. Rond het bos van Wijnendale werden minstens 18 exemplaren geteld (11 in 2006 en 12 in 2005), te Edewalle en het Kasteel De Mare telkens 6 exemplaren, omgeving Groenhove 3 Buizerds  en tenslotte langs de Bakvoordestraat nog 1 Buizerd.

Met 11 getelde Sperwers is dit het beste resultaat voor die soort ooit te Torhout.  De resultaten liggen hiermee in dezelfde lijn als in de regio Brugge waar ook dit jaar opmerkelijk meer Sperwers werden geteld.  Met 4 getelde Torenvalken doet deze soort het dan weer minder dan de laatste 2 jaren.  Dit jaar geen Blauwe Kiekendieven of  Smellekens maar als kers wel 1 juv Slechtvalk.

Jaar	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007
Buizerd	25	31	29	27	23	23	34
Torenvalk	5	1	9	1	9	7	4
Sperwer	8	8	8	6	8	9	11
Smelleken	0	1	2	0	0	0	0
Blauwe Kiekendief	0	0	1m + 1w	0	0	1w	0
Slechtvalk	0	0	0	0	0	0	1 juv

 

Lijst van de waarnemers en eventuele afkortingen

 

ACO Antoine Cornelis Brieversweg 418 8310 St-Kruis, tel: 372985   

BBE Bruno Beyen Oude Molenstraat 7 8434 Westende

DBS Davy Bosman

DPE Dirk Peene Inkweg 2 8460 Oudenburg

DVB Dominiuqe Verbelen Torrekensstraat 41 9820 Munte

DVT Dirk Van Torre Rodenbachstraat, 12 B12 8301 Heist, tel: 519504   

DW Dirk Werbroeck Leiestraat 13 8820 Torhout  

EHE Eric Hermy Molenstraat 117a 8310 Brugge

EW Erwin Wijbauw Liebaertstraat 6 8420 Wenduine

FDC Filip De Coster Spreeuwenweg 60 8210 Loppem, tel: 050/823204

FDS Frank De Scheemaeker Ronselarestraat 105 8380 Dudzele, tel: 339609   

GBU Guido Burggraeve Hoekestraat 108 8300 Westkapelle, tel: 603759   

GC Geert Carette Dijlestraat 9 8820 Torhout, tel: 050/215483

GDC Geert De Clercq Heidelbergstraat 73 8200 Brugge

GDW Geert De Wispelaere Knesselaerestraat 176a 8730 Oedelem

GOB Guido Orbie Rietlaan, 33 8200 Sint-Michiels, tel: 396092   

HFO Hilde Fontier Groeninghe 41B6 8000 Brugge

HVS Hilbran Verstraete Pijlstraat 70 9000 Gent

IL  Ivan Leroy Garnaalstraat 4 8820 Torhout, tel: 222457   

JDB Johan Debuck Weibroekstraat 26 8301 Heist, tel: 515897   

JDK Joseph Dekempe Ridderstraat 8 8020 Ruddervoorde, tel: 050/279436

JMY Johnny Mylle Westmoere 39 8490 Snellegem, tel: 814694   

JDT Jo De Tavernier

JOV Johan Vandepitte E. van ‘t Padstraat 41 8310 Assebroek, tel: 050357784

JWA Jef Van de Water Collaert Mansionstraat 4 8000 Brugge, tel: 33 12 53 

JZV Jozef Vansteenkiste Rond den Heerdstraat, 64 8000 Brugge, tel: 321564   

KH   Kristof Hurtekant Waterstraat 35 8730 Beernem, tel: 050.789275

KHE Kenny Hessel Rondevijerstraat 11 8820 Torhout

KMA Koen Maertens Zedelgemsesteenweg 118 8480 Ichtegem

KNR Karim Neyrinck Koude Keukenstraat 48 8200 Brugge, tel: 050 675929

LDC Luc De Cat Vloetemveld, 10 8210 Zedelgem, tel: 208099    

LOG Lode Gillis Vlamingstraat 19/32 8301 Heist-Aan-Zee

LVP Luc Vanpaemel Sint-Jorisstraat 27 8730 Beernem

MDE Marc De Ceuninck Welvaartstraat 18 8310 Brugge, tel: 050 355089  

MPO Marcel Pottier Woudweg naar Zedelgem 11 8490 Snellegem

NED Nicholas Endriatis Pastoriestraat 174 8200 Brugge, tel: 0478 228047   

NVV Noel Vervaecke Brugsestraat 118 8211 Aartrijke

PDH Paul D’hoore Leliestraat 12 8310 Brugge, tel: 387789   

PDR Peter Devroye L.Deportterstraat 56 8000 Brugge

PJ   Patrick Janssens Koolkerksestwg 49 8000 Brugge, tel: 050 330490

PJH Pieterjan Huisseune Pannestraat 7  8300 Knokke

PMT Paul Maertens B. Ruzettelaan 373 8310 Assebroek, tel: 357782   

PMR Philippe Martens Schijfstraat  8310 Brugge

PRC Philippe Recour Fazantenlaan 4 8210 Zedelgem

RIW Ria Wyffels, Warandestraat 18 8820 Torhout, tel 050 211392

RDJ Rik De Jaegher Lanestraat 21 8490 Zerkegem, tel: 050/548287

RDL Romain Deloof Oostdijk, 33 8020 Oostkamp, tel: 825770   

RDP Rudy Deplae Schijfstraat 90 8310 Brugge, tel: 375073   

RPI Robrecht Pillen Braambos Oost, 11 8200 Sint-Andries, tel: 390684   

RVK Rik Van De Kerchove ‘t Leitje 6 8310 Assebroek, tel: 050/354044

SCO Stijn Cooleman Mosselstraat 9 8490 Zerkegem, tel: 0478558764

SDH Steven D’haese Henri Dunantstr 7 8200 Brugge

VGH Valérie Goethals Geldenaaksebaan 188/5 3001 Heverlee

VUG Geert Vanhulle Parkstraat 63  8730 Beernem

WDI Willy Dias JV Ruusbroeckstraat 21 8310 Assebroek

WJ Wim Jans Lange Vesting 101  8200 Brugge

WLT Wim Lammerant Oudenburgweg 9 8490 Varsenare, tel: 387714   

WPW Wim Pauwels Zandstraat 255B3 8200 Brugge, tel: 050 454176

WRO Wim Rommel Ieperleestraat 15, 8820 Torhout, tel: 050 214028

WUP Werkgroep UitkerksePolder  

Met mijn excuses voor eventueel vergeten tellers.

Dankwoord

 

Een bijzonder woord van dank gaat uit naar alle tellers die zonder morren naar jaarlijkse traditie ‘hun’ gebied zijn gaan tellen.  Verder een bijzonder woord van dank aan Stijn Cooleman voor het digitaliseren van de regio stafkaarten met daarop ons fameus gebiedsraster.  We zullen het in de toekomst voor tal van toepassingen nog kunnen benutten.

Ook dank aan Dirk Werbroeck, Danny Dewulf, Geert Carette, Wim Rommel en Rudy Tolpe die zoals reeds boven vermeld in regio Torhout een aanvullende telling uitvoerden.

Verder een warme oproep aan iedereen die zich geroepen voelt om de fakkel (of een gedeelte ervan) op zich te nemen voor het organiseren van deze stootvogeltelling of de uitwerking ervan in de vorm van een artikeltje.  Gelieve hiervoor contact op te nemen met onderstaande.  

Een overzicht van alle waarnemingen kan op aanvraag bekomen worden bij Frank De Scheemaeker of Nicholas Endriatis.

Nicholas Endriatis- Pastoriestraat 174 – 8200 Brugge- nicholas.endriatis@pandora.be    

Frank De Scheemaeker, Ronselarestraat 108, 8380 Brugge – frank@mergus.be